Για πρώτη φορά από την παγκόσμια κρίση του 2008, καταγράφηκε πτώση στον καθαρό παγκόσμιο πλούτο το 2022, σύμφωνα με την Έκθεση Παγκόσμιου Πλούτου της Credit Suisse που δόθηκε σήμερα στη δημοσιότητα, καταγράφοντας μια σημαντική οπισθοδρόμηση μετά από σταθερή ανοδική τάση στη συσσώρευση πλούτου στον τομέα των νοικοκυριών, που κράτησε αρκετά χρόνια.
Υπολογισμένος με τις τρέχουσες ισοτιμίες του δολαρίου, ο συνολικός καθαρός ιδιωτικός πλούτος μειώθηκε κατά 11,3 τρισεκατομμύρια δολάρια (–2,4%) σε 454,4 τρισεκατομμύρια δολάρια στο τέλος του έτους. Ο πλούτος ανά ενήλικα μειώθηκε επίσης κατά 3.198 δολάρια (–3,6%) και διαμορφώθηκε σε 84.718 δολάρια ανά ενήλικα στο τέλος του 2022. Μεγάλο μέρος αυτής της πτώσης προέρχεται από την ανατίμηση του δολαρίου ΗΠΑ έναντι πολλών άλλων νομισμάτων.
Ο ευρωπαϊκός νότος
Στην Ελλάδα, ο πλούτος ανά ενήλικα στο τέλος του 2022 διαμορφώθηκε σε 105.724 δολάρια μειωμένος κατά 2,3% σε σχέση με έναν χρόνο πριν. Στην Ιταλία ήταν στα 221.370 δολάρια και στην Ισπανία στα 224.209 δολ.. Ωστόσο, μεταξύ 2000 και 2022, ο πλούτος ανά ενήλικα αυξήθηκε κατά μέσο όρο 1,8% στην Ελλάδα, 2,8% στην Ιταλία και 5,0% στην Ισπανία, αυξάνοντας το χάσμα πλούτου μεταξύ της Ελλάδας και των άλλων χωρών του νότου, όπως επισημαίνει η έκθεση της UBS.
Το μερίδιο των χρηματοοικονομικών περιουσιακών στοιχείων στον ακαθάριστο πλούτο μειώθηκε σταδιακά από το έτος 2000 έως το 2008–2010 σε αυτές τις χώρες. Ειδικότερα, ανήλθαν κατά μέσο όρο στο 37,6% του ακαθάριστου ενεργητικού το 2000 και στο 36,3% το 2021, αν και σημειώθηκε μείωση το 2022 στο 35,3%.
Ανισότητες
Οι αναλυτές της UBS υπογραμμίζουν επίσης ότι η ανισότητα πλούτου είναι κάπως χαμηλότερη σε αυτές τις τρεις χώρες από ό,τι στις μεγάλες ευρωπαϊκές χώρες στο βορρά. Ο μέσος συντελεστής Gini το 2022 ήταν 68,1 και το μερίδιο του κορυφαίου 1% ήταν 23,5%. Οι αντίστοιχοι μέσοι όροι για τη Γαλλία, τη Γερμανία και το Ηνωμένο Βασίλειο ήταν 73,2 και 25,0%.
Η συνολική ανισότητα πλούτου, όπως αντικατοπτρίζεται στον συντελεστή Gini, αυξήθηκε στην Ιταλία και την Ισπανία από μέσο όρο 63,0 το έτος 2000 σε 68,1 το 2022. Αντίθετα, το Gini μειώθηκε ελαφρά Ελλάδα από 69,2 σε 68,1 στο ίδιο διάστημα.
Στην έκθεση επισημαίνεται ότι η Νότια Ευρώπη επλήγη σκληρά από την πανδημία COVID-19. Το πραγματικό ΑΕΠ μειώθηκε το 2020 κατά μέσο όρο 9,8% στην Ελλάδα, την Ιταλία και την Ισπανία, με μικρές μόνο διακυμάνσεις.
Ανάκαμψη σημειώθηκε το 2021 και το 2022, με το ΑΕΠ να αυξάνεται το 2021 κατά 5,9%, 3,7% και 5,5% στην Ελλάδα, την Ιταλία και την Ισπανία, αντίστοιχα, και το 2022 κατά 8,4%, 7,0% και 5,5%. Το ΑΕΠ είχε υπερβεί το επίπεδο του 2019 το 2022 στην Ελλάδα και την Ιταλία, αλλά ήταν 1,3% χαμηλότερο από το επίπεδο του 2019 στην Ισπανία.
Το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο προβλέπει μέση αύξηση του ΑΕΠ 1,6% σε αυτές τις χώρες το 2023.
Η ανεργία
Αν και η ανεργία είναι σχετικά υψηλή σε αυτήν την περιοχή, άλλαξε ελάχιστα κατά τη διάρκεια της πανδημίας, με το μέσο ποσοστό ανεργίας να είναι 13,8% τόσο το 2019 όσο και το 2020 σε
Ελλάδα, Ιταλία και Ισπανία. Το έτος 2022 σημείωσε πτώση από 13,1% το 2021 σε 11,3%.
Η αποταμίευση
Η πανδημία είχε αρχικά θετική επίδραση στην αποταμίευση των νοικοκυριών σε αυτές τις χώρες, απηχώντας τις τάσεις στη Βόρεια Ευρώπη και τη Βόρεια Αμερική. Στην Ιταλία, οι ακαθάριστες αποταμιεύσεις των νοικοκυριών εκτινάχθηκαν στο 17,4% του ΑΕΠ το 2020 από 10,0% το 2019. Στην Ισπανία, η άνοδος ήταν από 8,3% σε 15,0%. Η Ελλάδα πέρασε από την πτώση στις αποταμιεύσεις κατά 3,8% σε θετική αποταμίευση 2,8%.
Η αύξηση της ιδιωτικής αποταμίευσης κατά τη διάρκεια της πανδημίας αντικατοπτρίστηκε από την αύξηση του δημόσιου χρέους όπως και σε πολλές άλλες χώρες.
Ο λόγος του δημόσιου χρέους προς το ΑΕΠ αυξήθηκε σε Ελλάδα, Ιταλία και Ισπανία με παρόμοιες αναλογίες από 129,3% κατά μέσο όρο το 2019 σε 162,6% το 2020, πριν πέσει στο 156,3% το 2021 και στο 144,9% το 2022.
Αν και η αναλογική άνοδος και πτώση ήταν παρόμοια στις τρεις χώρες, το επίπεδο του δημόσιου χρέους ποικίλλει το 2022, από 112,6% του ΑΕΠ στην Ισπανία, σε 144,7% στην Ιταλία και 177,4% στην Ελλάδα.
Καλές αποδόσεις στο χρηματιστήριο
Το 2021, οι τιμές των μετοχών στην Ελλάδα, την Ιταλία και την Ισπανία αυξήθηκαν κατά μέσο όρο κατά 13,8%. Το 2022 μειώθηκαν κατά μέσο όρο 4,9%.
Οι εμπειρίες της χώρας διέφεραν αισθητά. Η Ελλάδα τα πήγε καλύτερα, με τις τιμές των μετοχών να αυξάνονται και τα δύο χρόνια συνολικά κατά 16,7%, ενώ η Ιταλία και η Ισπανία είχαν πολύ μικρότερες διετές αυξήσεις 5,2% και 1,8%, αντίστοιχα.
Ο λόγος του χρέους προς το ακαθάριστο ενεργητικό αυξήθηκε στην Ελλάδα και την Ιταλία από μέσο όρο 5,4% το 2000 σε 10,0% το 2022, αλλά μειώθηκε στην Ισπανία από 11,3% σε 8,7%. Αυτοί
οι δείκτες χρέους είναι μέτριοι σύμφωνα με τα διεθνή πρότυπα.
Αλλαγή στην τάση παγκοσμίως
Σύμφωνα με την έκθεση της UBS, το 2022 ο παγκόσμιος πλούτος μειώθηκε για πρώτη φορά από το 2008.
Μια πιο λεπτομερής εξέταση δείχνει ότι τα χρηματοοικονομικά περιουσιακά στοιχεία συνέβαλαν περισσότερο στη μείωση του πλούτου το 2022, ενώ τα μη χρηματοοικονομικά περιουσιακά στοιχεία (κυρίως ακίνητα) παρέμειναν ανθεκτικά, παρά τα ταχέως αυξανόμενα επιτόκια.
Ωστόσο, οι σχετικές συνεισφορές των χρηματοοικονομικών και μη χρηματοοικονομικών περιουσιακών στοιχείων ενδέχεται να αντιστραφούν το 2023 εάν οι τιμές των κατοικιών μειωθούν ως απάντηση στα υψηλότερα επιτόκια.
Πού καταγράφηκαν οι μεγαλύτερες απώλειες
Σε περιφερειακό επίπεδο, η απώλεια παγκόσμιου πλούτου συγκεντρώθηκε σε μεγάλο βαθμό σε πλουσιότερες περιοχές όπως η Βόρεια Αμερική και η Ευρώπη, οι οποίες μαζί απώλεσαν 10,9 τρισεκατομμύρια δολάρια. Απώλειες κατέγραψε επίσης και η περιοχή της Ασίας-Ειρηνικού, κατά 2,1 τρισ. δολ..
Στον αντίποδα η Λατινική Αμερική κατέγραψε συνολική αύξηση πλούτου 2,4 τρισεκατομμυρίων δολαρίων.
Επικεφαλής της λίστας των απωλειών το 2022 είναι οι Ηνωμένες Πολιτείες, ακολουθούμενες από την Ιαπωνία, την Κίνα, τον Καναδά και την Αυστραλία. Οι μεγαλύτερες αυξήσεις πλούτου στο άλλο άκρο καταγράφηκαν για τη Ρωσία, το Μεξικό, την Ινδία και τη Βραζιλία.
Όσον αφορά τον πλούτο ανά ενήλικα, η Ελβετία συνεχίζει να βρίσκεται στην κορυφή της λίστας, ακολουθούμενη από τις ΗΠΑ, το Χονγκ Κονγκ, την Αυστραλία και τη Δανία παρά τις σημαντικές μειώσεις του μέσου πλούτου σε σύγκριση με το 2021.
Ανά ηλικία
Με δημογραφικούς όρους, η Generation X και οι Millennials συνέχισαν να τα πηγαίνουν σχετικά καλά το 2022 στις ΗΠΑ και τον Καναδά, αλλά δεν έμειναν ανεπηρέαστοι από τη συνολική
μείωση του πλούτου. Κατανεμημένοι ανά φυλή, οι μη Ισπανόφωνοι Καυκάσιοι στις ΗΠΑ είδαν τον πλούτο τους να μειώνεται το 2022, ενώ οι Αφροαμερικανοί έμειναν σχεδόν αλώβητοι από την ύφεση.
Αντίθετα, οι Ισπανόφωνοι πέτυχαν ανάπτυξη 9,5% το 2022, λόγω της μεγαλύτερης κατοχής στεγαστικών περιουσιακών στοιχείων σε σύγκριση με τα χρηματοοικονομικά περιουσιακά στοιχεία.
Μείωση των ανισοτήτων πλούτου
Μαζί με τη μείωση του συνολικού πλούτου, η συνολική ανισότητα πλούτου μειώθηκε επίσης το 2022, με το μερίδιο πλούτου του παγκόσμιου κορυφαίου 1% να υποχωρεί στο 44,5%. Ο αριθμός των εκατομμυριούχων παγκοσμίως μειώθηκε κατά 3,5 εκατομμύρια το 2022 σε 59,4 εκατομμύρια άτομα.
Για τον κόσμο ως σύνολο, ο διάμεσος πλούτος έχει πενταπλασιαστεί αυτόν τον αιώνα με σχεδόν διπλάσιο ρυθμό πλούτου ανά ενήλικα, σε μεγάλο βαθμό λόγω της ταχείας αύξησης του πλούτου
στην Κίνα.
Μια πιο φωτεινή προοπτική
Σύμφωνα με τις προβλέψεις της UBS, ο παγκόσμιος πλούτος θα αυξηθεί κατά 38% τα επόμενα πέντε χρόνια, φθάνοντας τα 629 τρισεκατομμύρια δολάρια ΗΠΑ έως το 2027.
Η ανάπτυξη από χώρες μεσαίου εισοδήματος θα είναι ο κύριος μοχλός των παγκόσμιων τάσεων. Οι συντάκτες της έκθεσης υπολογίζουν ότι ο πλούτος ανά ενήλικα θα φτάσει τα 110.270 αμερικανικά δολάρια το 2027 και ο αριθμός των εκατομμυριούχων θα φτάσει τα 86 εκατομμύρια.
