Της Ειρήνης Ζαβρίδου
Την Πιερία επισκέπτεται αυτές της μέρες η έγκριτη αρχαιολόγος κα Λιάνα Σουβαλτζή. Η κα Σουβαλτζή είναι η αρχαιολόγος που ανέσκαψε/ανακάλυψε τον Τάφο του Μεγάλου Αλεξάνδρου στην Όαση της Σίουα στην Αίγυπτο.
Συναντήσαμε την κα Λιάνα Σουβαλτζή κατά την επίσκεψή της στην Μονή του Οσίου Εφραίμ του Σύρου – στην Κονταριώτισσα. Η κα Σουβαλτζή τίμησε το Pierianews.gr με συνέντευξή εφ’ όλης της ύλης η οποία ακολουθεί με τις απαντήσεις της να παρατίθενται όπως δόθηκαν χωρίς δημοσιογραφική επεξεργασία.
Ε.Ζ.: Θέλουμε να ξεκινήσουμε την συνέντευξή μας από το σημείο που εσείς σταματήσατε την ανασκαφή σας στην Αίγυπτο – στην Όαση της Σίουα. Τι έγινε μετά;
Λ. Σουβαλτζή: Εμείς είναι η αλήθεια, όταν ξεκινήσαμε το έργο αυτό, δεν το ξεκινήσαμε έτσι γιατί ονειρεύτηκα μια μέρα και είπα «πάω να βρω τον Αλέξανδρο». Καμία σχέση με αυτό. Ξεκινήσαμε ύστερα από 20 χρόνια μελετών σε διάφορες βιβλιοθήκες και της Ελλάδος και του εξωτερικού. Κείμενα αρχαίων συγγραφέων, λατίνων συγγραφέων∙ εμένα μου είχε κάνει εντύπωση μια απλή φρασούλα που έλεγε ότι ο Αλέξανδρος είχε ζητήσει να ταφεί στην όαση του Άμωνος Διός – έτσι λεγόταν η όαση τότε – σήμερα λέγεται Σίουα. Και είπα αυτό είναι ένα σημάδι, ένα κλειδί, διότι ο Αλέξανδρος δεν ήταν ένας τυχαίος βασιλιάς, ήταν εν ζωή θεός, τον λάτρευαν ως θεό, επομένως η επιθυμία αυτή ήταν θα έλεγα διαταγή – να ταφεί εκεί που είχε ζητήσει ο ίδιος.
Έτσι λοιπόν επικεντρωθήκαμε στην Όαση της Σίουα. Επισκέφθηκα πάρα πολλές φορές αυτή την Όαση και πραγματικά, μελετώντας – την τοπική παράδοση της Οάσεως, συζητώντας με τους ηλικιωμένους που τότε ξέρανε πάρα πολλά σε σύγκριση τώρα με τους νεότερους, κατάλαβα ότι εκεί χωρίς αμφιβολία υπήρχε κάτι πολύ σπουδαίο για τον Αλέξανδρο. Γιατί οι θρύλοι μιλούσαν για έναν σπουδαίο βασιλιά που είχε ταφεί εκεί με το σπαθί του – το σπαθί ως σύμβολο εξουσίας – και κυρίως στην Δυτική πλευρά εκεί που βρέθηκε ο τάφος του, θεωρείται ένας χώρος από τους ντόπιους ιερός και δεν πήγαιναν προς τα εκεί γιατί πίστευαν ότι πνεύματα φύλαγαν αυτή την περιοχή και φοβόντουσαν – ήταν δεισιδαίμονες.
Ε.Ζ.: Δώστε μας έναν χρονικό ορίζοντα αυτών που μας περιγράψατε.
Λ. Σουβαλτζή: Συζητώ για την περίοδο από το 1974 και εμείς το 1985 κάναμε την αίτηση προς το Αιγυπτιακό Υπουργείο Πολιτισμού για να πάρουμε τις άδειες και το 1989 μας έδωσαν την άδεια για να ξεκινήσουμε την ανασκαφή σε μια περιοχή που ούτε και οι ίδιοι την ξέρανε καλά-καλά γιατί απέχει 1000 χλμ από το Κάιρο η Όαση αυτή μέσα στην έρημο, κοντά στα σύνορα με τη Λιβύη.
Ε.Ζ.: Η αίτηση προς το Αιγυπτιακό Κράτος έγινε από την Λιάνα Σουβαλτζή ή από το Ελληνικό Κράτος ;
Λ. Σουβαλτζή: Καμία σχέση το Ελληνικό Κράτος, γιατί σύμφωνα με τους κανονισμούς της Αιγύπτου, εκτός από ινστιτούτα, πανεπιστήμια κλπ. είχαν δικαίωμα και μπορούσαν να πάρουν άδεια ανασκαφής και ελεύθεροι αρχαιολόγοι. Και εγώ ήμουν ελεύθερη αρχαιολόγος, δεν ανήκα ποτέ στο δυναμικό του Υπουργείου Πολιτισμού της Ελλάδας. Πήρα την άδεια με όλους τους νόμους και τους τύπους της Αιγύπτου και έτσι ξεκίνησα με δική μου ομάδα και δικά μου έξοδα. Και φέραμε στο φως αυτόν τον λαμπρότατο Βασιλικό Μακεδονικό Τάφο, βρήκαμε τις επιγραφές που πιστοποιούσαν ότι είναι του Αλεξάνδρου και από κει και πέρα, μετά την παγκόσμια ανακοίνωση, και ενώ είμασταν έτοιμοι να πάμε για τον ταφικό θάλαμο, γιατί βλέπεις μεν ότι σώζεται από το μεγάλο Βασιλικό Μακεδονικό Τάφο αλλά ο ταφικός θάλαμος είναι βαθιά μέσα στη γη. Τότε ήταν που μας δημιούργησε το πρόβλημα η Ελληνική Κυβέρνηση – με πρωθυπουργό τον κ. Σιμίτη.
Ε.Ζ.: Τι πρόβλημα σας δημιούργησε;
Λ. Σουβαλτζή: Έκανε μια παρέμβαση και δημιουργήθηκε ένα διπλωματικό θέμα. Στείλανε μια επιτροπή από το Υπουργείο Πολιτισμού, χωρίς επίσημες άδειες από πλευράς Αιγύπτου, ούτε η Αίγυπτος τους είχε ζητήσει ποτέ να κατέβουν να πιστοποιήσουν τι είναι και τι δεν είναι, και έτσι έγινε εμπλοκή και θυμάμαι όταν πήγαμε να συνεχίσουμε την ανασκαφή, ενώ είχαν βγει οι άδειες, μου είπαν βρείτε τα με την Κυβέρνησή σας, γιατί πρώτη φορά βλέπουμε ένα Κράτος να είναι εναντίον ενός δικού του πολίτη, δεν μας έχει ξανασυμβεί αυτό, βρείτε με την Κυβέρνησή σας και συνεχίζουμε.
Και έκτοτε, 25 χρόνια τώρα παλεύουμε να ολοκληρώσουμε το έργο μας. Και εκείνη την εποχή επειδή ένα Κράτος επισήμως έκανε την ανακοίνωση, όχι επειδή το είπα εγώ, είχαν έλθει επιστήμονες δικοί τους απ΄ όλα τα Πανεπιστήμια της Αιγύπτου – ιστορικοί, αρχαιολόγοι – και είχαν εξετάσει τα ευρήματά μας, τις επιγραφές και τα πάντα και απεφάνθησαν ότι «Ναι εκεί είναι ο Τάφος του Αλεξάνδρου», ε δεν μπορούσε να δεχθεί τις αμφισβητήσεις και τον πόλεμο που έπαιξαν οι δικοί μας εδώ.
Ε.Ζ.: Και όλα αυτά τα 25 χρόνια που έχετε σταματήσει τις ανασκαφές, ο Τάφος βρίσκεται παρατημένος;
Λ. Σουβαλτζή: Ακριβώς. Βέβαια φυλάσσεται ο χώρος αλλά όλα αυτά τα χρόνια έχουν δημιουργηθεί προβλήματα και καταστροφές στο μνημείο. Όπως τα υπόγεια νερά που είχαν βρεθεί. Τελευταία φορά, δηλαδή το 2010 που κατεβήκαμε με μια ομάδα, όχι για να κάνουμε εργασίες, αλλά για να δούμε την κατάσταση που βρίσκεται το μνημείο, ήδη οι τοίχοι είχαν πάρει κλίση προς τα έξω από το νερό, το υπόγειο νερό και το ορυκτό αλάτι που είναι πολύ καταστροφικό.
Ε.Ζ.: Τα ευρήματα του Τάφου, οι επιγραφές κλπ, που βρίσκονται;
Λ. Σουβαλτζή: Αυτά φυλάσσονται σε ειδική αποθήκη της Εφορίας Αρχαιοτήτων η οποία δημιουργήθηκε όταν ξεκίνησα τις ανασκαφές. Μέχρι τότε δεν υπήρχε Εφορία Αρχαιοτήτων στην Όαση. Και φυλάσσονται τα ευρήματα. Αλλά το μνημείο καταστρέφεται.
Ε.Ζ.: Στον ταφικό θάλαμο, ο οποίος δεν έχει ανασκαφεί ακόμα, θα υπάρχουν και άλλα ευρήματα. Αυτά θα έχουν καταστραφεί τώρα;
Λ. Σουβαλτζή: Δεν ξέρω. Τότε δεν έδειχνε ότι υπάρχει σημείο που ήταν ο ταφικός θάλαμος νερό δεν είχαμε εντοπίσει νερό. Σε άλλα σημεία βρήκαμε νερό. Αλλά τώρα, ύστερα από τόσα χρόνια, δεν ξέρω τι έχει γίνει.
Ε.Ζ.: Ποιο είναι το μέγεθος του Τάφου ;
Λ. Σουβαλτζή: Ο Τάφος είναι 525 τετραγωνικά μέτρα. Τεράστιος. Και το ύψος του, απ’ ότι είχαν υπολογίσει οι αρχιτέκτονες και οι μηχανικοί, από τα τρίγλυφα που βρέθηκαν πρέπει να ήταν 10 μέτρα.
Ε.Ζ.: Πως αισθάνεσθε που «αγγίξατε» και βιώσατε το περιβάλλον αυτού του μεγάλου ανθρώπου ;
Λ. Σουβαλτζή: Είναι κάτι που δεν μπορεί κανείς να το πει με απλά λόγια. Αυτά τα συναισθήματα, μεγάλη συγκίνηση, ιδίως όταν βρήκαμε τις επιγραφές. Και η πρώτη έλεγε «Αλέξανδρος Άμωνος Ρα» δηλαδή ο Αλέξανδρος ο γιός του Άμωνος Ρα, του Άμωνος Διός.
Είναι κάτι που δεν μπορείς να το περιγράψεις με λόγια. Εγώ δηλαδή ένοιωθα σαν να ήμουν κάπου και όλο αυτό να αφορούσε κάποιον άλλο. Δηλαδή ήμουν σε μια τέτοια κατάσταση. Και λυπάμαι γι όλο αυτό το παιχνίδι που παίχτηκε από Ελληνικής πλευράς, όχι από τον κόσμο. Ο λαός μέχρι σήμερα, οι Έλληνες, είναι πολύ ευαισθητοποιημένοι πάνω σ΄αυτό το θέμα. Αλλά οι κρατικοί φορείς … ε το βλέπουμε και τώρα με αυτά που συνέβησαν..
Ε.Ζ.: Έχετε κάνει καμιά προσπάθεια τώρα με τη νέα κυβέρνηση …
Λ. Σουβαλτζή: Με όλες τις κυβερνήσεις, μετά την κυβέρνηση Σημίτη, έκανα πάρα πολλές προσπάθειες, έστειλα επιστολές, ζήτησα συναντήσεις, τίποτα δεν έγινε. Εμένα μου είχε κάνει εντύπωση όταν ήταν πρωθυπουργός ο Κώστας Καραμανλής – περίμενα ότι ως Μακεδόνας θα είχε ευαισθητοποιηθεί. Δυστυχώς τίποτα. Και θυμάμαι τότε που είχα στείλει μια επιστολή στον τότε πρωθυπουργό, με είχε πάρει τηλέφωνο ο υπεύθυνος του γραφείου του (ο οποίος τώρα δεν ζει) και μου είπε γιατί θέλετε να δείτε τον πρωθυπουργό κυρία Σουβαλτζή, του λέω γι αυτό το θέμα και θα ήθελα να του εξηγήσω ορισμένα πράγματα. Και έκτοτε ούτε φωνή ούτε ακρόαση. Και επί Σαμαρά και επί Τσίπρα και επι Παπανδρέου και επί Μητσοτάκη, τίποτα, τίποτα. Πολύ περίεργο.
Ε.Ζ.: μήπως φοβήθηκαν ότι η Ελλάδα θα χάσει σε επισκεψιμότητα εάν ο Τάφος είναι στην Αίγυπτο.
Λ. Σουβαλτζή: αλλοίμονο, ποιος δεν θα ήθελε να γνωρίσει και την χώρα στην οποία γεννήθηκε και μεγάλωσε ο Αλέξανδρος. Δεν είχε να χάσει τίποτα η Ελλάδα και εδώ η Μακεδονία.
Ε.Ζ.: Υπάρχουν διάφοροι θρύλοι και ιστορίες που θέλουν τον Μέγα Αλέξανδρο να είναι θαμμένος κάπου στον Όλυμπο. Τι λέτε γι αυτό ;
Λ. Σουβαλτζή: Υπάρχουν πάρα πολλές θεωρίες. Εγώ τις έχω ακούσει καλοπροαίρετα. Είναι θεωρίες, εμείς όμως βρήκαμε το κτίσμα, βρήκαμε στοιχεία, βρήκαμε επιγραφές. Το ότι υπάρχουν θεωρίες και θρύλοι είναι κάτι λογικό γιατί ο Αλέξανδρος είναι μια προσωπικότητα διεθνούς προβολής και όλοι οι λαοί από όπου πέρασε, αν πάει κανείς σ’ αυτά τα μέρη, και αυτοί θέλουν να λένε ότι ο Αλέξανδρος είναι δικός τους, και όλοι θέλουν να έχουν τον τάφο του στη χώρα τους.
Εμείς εδώ τι να πώ, απίστευτο, και λυπάμαι για όλα αυτά και για την Αμφίπολη, έγινε ένα μπαμ και μετά άκρα του τάφου σιωπή, έμειναν στη μέση, και τώρα με τον κ. Μπίντα που ταυτοποίησε αυτόν τον θαυμάσιο τάφο στον Κορινό, δηλαδή βρέθηκε άνθρωπος, επιστήμων, ο οποίος μελέτησε τόσο επισταμένα και ταυτοποίησε βάσει επιγραφών ότι ο τάφος αυτός ανήκει στη μητέρα του Μεγάλου Αλεξάνδρου και πάλι τέτοια αντιμετώπιση. Είναι πάρα πολύ κρίμα. Εγώ τους λυπάμαι αυτούς που κυβερνούν τώρα, τους λυπάμαι. Θέλουν δε κατά κάποιο τρόπο να μας παρουσιάσουν, και μένα και τον κ. Μπίντα, γραφικούς, χαζούς, ρομαντικούς, ότι τάχα μειώνουμε μ’ αυτά που λέμε τη χώρα μας, στην ουσία όμως εκείνοι γελιοποιούνται, όχι εμείς.
Να σας πω και μια ιστορία από την εποχή που βρισκόμουν στην Αίγυπτο. Μετά την ανακοίνωση που έγινε αρχικά στην Όαση για τον Τάφο του Μεγάλου Αλεξάνδρου, στη συνέχεια έγινε και παρουσίαση στο Κάϊρο παρουσία πολλών δημοσιογράφων απ’ όλο τον κόσμο αλλά και άλλων επιστημόνων και υπήρχαν ερωτήσεις σχετικά με την ανασκαφή. Οι δικοί μας δημοσιογράφοι – μια ομάδα που είχε έρθει από Ελλάδα με επικεφαλής τον κ. Πρετεντέρη του MEGA τότε – προσπάθησαν να αμφισβητήσουν την ανακάλυψη και τότε ο Υφυπουργός Πολιτισμού της Αιγύπτου (Μουσουλμάνος) τους είπε «οι δικοί σας Όσιοι, όπως ο Όσιος Σισόης και ο Δωρόθεος της Γάζης αναφέρουν για τάφο του Αλεξάνδρου στην Όαση. Και όταν μιλούσαν αυτοί οι άνθρωποι λέγαν πάντα την αλήθεια. Και εσείς που είναι δικοί σας – Χριστιανοί – τους αμφισβητείτε ;».
Ε.Ζ.: Πως λοιπόν θα συνδέατε τη δική σας δουλειά με αυτή του κ. Μπίντα, γιατί σας άκουσα να λέτε ότι έχει πολλές ομοιότητες με αυτόν του Αλέξανδρου.
Λ. Σουβαλτζή: ναι, είναι ο μοναδικός που είναι τριθάλαμος, που σώζεται ο δρόμος του και είναι μια μικρογραφία του τάφου που βρίσκεται στην Όαση της Σίουα. Θα έλεγα δηλαδή ότι εγώ βρήκα τον τάφο του γιού της και ο κος Μπίντας ταυτοποίησε τον τάφο αυτό του Κορινού ότι ανήκει στη μητέρα του Αλεξάνδρου.
Να σας πως ότι μαζί με τον κ. Ahmed Abdel Fatah αρχαιολόγο, διευθυντή του Ελληνο-ρωμαϊκού μουσείου της Αλεξάνδρειας το 1995 – τώρα συνταξιούχο – μετά την ανακοίνωση για την ανακάλυψη του Τάφου στην Όαση της Σίουα που έκανε η Αίγυπτος επισκεφθήκαμε μαζί όλους τους Μακεδονικούς τάφους που είχαν βρεθεί και είδαμε και τον τάφο του Κορινού. Και εκεί, χωρίς εγώ να έχω πει λέξη, μόνος του όταν είδε τον τάφο τον τριθάλαμο, είπε «μα αυτός είναι μια μικρογραφία του τάφου που έχουμε εμείς στην όαση της Σίουα, του Μεγάλου Αλεξάνδρου». Ο ίδιος μάλιστα έχει μελετήσει – και είχε εκδώσει και την επιστημονική του μελέτη – ένα κεφάλι που είχαμε βρει από κάποιο άγαλμα που παρίστανε τον Αλέξανδρο με τα φαραωνικά διάσημα.
Ε.Ζ.: Κυρία Σουβαλτζή, σας ευχαριστούμε για την αποκαλυπτική σας συνέντευξη και ελπίζουμε να συνεχίσετε τις προσπάθειές σας και εσείς και ο κος Μπίντας για να αναδείξετε την ιστορία μας, την ιστορία της Ελλάδας, την Ιστορία της Μακεδονίας.
Λ. Σουβαλτζή: Εύχομαι στον ιερό χώρο που βρισκόμαστε, εύχομαι να ανοίξουν οι ουρανοί και να γίνει αυτό το θαύμα να αλλάξουν τα μυαλά τους οι Κυβερνώντες, γιατί είναι κρίμα πράγματα σημαντικά για την χώρα μας να μένουν ανεκμετάλλευτα και στη λήθη.
—–
Στη συνέχεια της επίσκεψής της η κα Σουβαλτζή επισκέφθηκε τον Τάφο στον Κορινό. Μετά την αίσθηση που προκλήθηκε παγκοσμίως με την αποκάλυψη του Καθηγητή κ. Αθανάσιου Μπίντα του Τάφου της Ολυμπιάδας, η κα Σουβαλτζή επανέκαμψε μετά από πολλά χρόνια για να μελετήσει εκ νέου τον τάφο. Αναμένουμε από πλευράς της την εκ νέου επιβεβαίωση των επιστημονικών στοιχείων που παρουσίασε ο κος Μπίντας.
