Ο Φρίντριχ Μερτς είναι ο μεγάλος νικητής των εκλογών στη Γερμανία και ετοιμάζεται να αναλάβει τα ηνία της μεγαλύτερης οικονομίας της Ευρωζώνης σε μία εξαιρετικά απαιτητική συγκυρία. Γιατί δεν είναι αντιμέτωπος μόνο με τις εσωτερικές προκλήσεις, όπως η δεινή κατάσταση της οικονομίας, που προκαλεί μεγάλη ανησυχία στους πολίτες, αλλά και το μεταναστευτικό και η ανάγκη να αναλάβει η Γερμανία πρωταγωνιστικό ρόλο στην Ευρώπη απέναντι σε ένα νέο διεθνές περιβάλλον.
Ωστόσο, οι Χριστιανοδημοκράτες (CDU) αν και ήταν το πρώτο κόμμα με λίγο πάνω από το 28%, δεν θα πρέπει να παραγνωρίζεται ότι αυτό ήταν το χειρότερο ποσοστό που είχαν ποτέ και μάλιστα αν τελικά μπουν στη βουλή η Συμμαχία της Σάρα Βάγκενκνεχτ (BSW) και οι φιλελεύθεροι Ελεύθεροι Δημοκράτες (FDP), τότε τα πράγματα θα είναι ακόμη πιο δύσκολα για τον Μερτς στις διαπραγματεύσεις για σχηματισμό κυβέρνησης.
Για την ακρίβεια, οι επιδόσεις των «μικρών»- κόμμα της Αριστεράς (Die Linke), FDP και BSW – θα είναι κρίσιμες για το πόσο εύκολα ή δύσκολα θα μπορέσει ο Μερτς να σχηματίσει κυβέρνηση συνασπισμού, αλλά και πόσο σταθερή θα είναι αυτή.
Συγκεκριμένα, εάν τουλάχιστον δύο από αυτά τα τρία κόμματα μπουν στο κοινοβούλιο, η κατάσταση για τον Μερτς θα γίνει περίπλοκη για να διαπραγματευτεί τον συνασπισμό που επιθυμεί, καθώς το πιθανότερο είναι ότι θα απαιτείται μια τρικομματική κυβέρνηση, καθιστώντας πιο δύσκολη την επίτευξη συμφωνίας, αλλά και να επιβάλει τις δικές του πολιτικές. Αντίθετα, εάν δύο από αυτά τα κόμματα πέσουν κάτω από το όριο του 5%, ο Μερτς θα είναι σε θέση πιθανόν να σχηματίσει συνασπισμό μόνο μαζί με ένα ακόμη κόμμα.
«Κυβέρνηση το αργότερο μέχρι το Πάσχα»
Άλλωστε, η άμεση συμφωνία για τη δημιουργία κυβέρνηση είναι ο στόχος του, όπως τόνισε στην πρώτη του δήλωσή ο διαφαινόμενος επόμενος καγκελάριος: «Θα εκπληρώσουμε γρήγορα την κυβερνητική μας εντολή, γιατί ο κόσμος εκεί έξω δεν μπορεί να μας περιμένει» και πρόσθεσε πως «…δεν μπορούν να γίνουν μακροχρόνιες συνομιλίες και διαπραγματεύσεις για συνασπισμό. Πρέπει τώρα να ανακτήσουμε γρήγορα την ικανότητά μας να δράσουμε στην Ευρώπη. Θα πρέπει να υπάρχει αρκετός χρόνος μέχρι το Πάσχα -το πολύ- για να σχηματιστεί μια νέα κυβέρνηση».
Αξίζει να σημειωθεί πως ανοιχτός στο ενδεχόμενο ενός κυβερνητικού συνασπισμού μεταξύ της Χριστιανικής Ένωσης (CDU/CSU), του Σοσιαλδημοκρατικού Κόμματος (SPD) και των Πρασίνων (Κένυα) εμφανίστηκε αργά το βράδυ της Κυριακής και ο υποψήφιος των Πρασίνων Ρόμπερτ Χάμπεκ.
Τι πήρε, τι έχασε και πώς θα κινηθεί
Το CDU κέρδισε 1,8 εκατομμύρια ψηφοφόρους από το SPD και 1,3 εκατομμύρια από το φιλελεύθερο FDP. Επίσης, εξασφάλισε την ψήφο 1,5 εκατομμυρίου πολιτών που δεν είχαν ψηφίσει ποτέ στο παρελθόν. Παράλληλα, έχασε 830.000 ψηφοφόρους από το ακροδεξιό AfD.
Το πώς σκοπεύει να φτάσει σε μια γρήγορη συμμαχία ακόμη δεν είναι ξεκάθαρο. Όμως, ήδη ο επικεφαλής του CDU απέρριψε μια πιθανή συνεργασία με την Αλίς Βαϊντέλ του AfD: «Μπορούν να απλώσουν το χέρι τους όσο θέλουν. Το AfD αντιπροσωπεύει το αντίθετο από αυτό που πρεσβεύει η Ένωση».
Ο δικηγόρος με τις θέσεις – κλειδιά
Με θητεία ως δικηγόρος, βουλευτής στο Ευρωκοινοβούλιο και τη Μπούντεσταγκ ο Μερτς γνωρίζει από πολιτική, αν και δεν κατέλαβε κάποιο υψηλότερο αξίωμα, έστω και αν χρειάστηκε να περιμένει αρκετά χρόνια και να αποχωρήσει η Άνγκελα Μέρκελ από την πολιτική για να αναλάβει την ηγεσία των Χριστιανοδημοκρατών (CDU) και μαζί με το αδελφό κόμμα της Βαυαρίας (CSU) να τα οδηγήσει στη νίκη και την καγκελαρία έπειτα από την παρένθεση του Σοσιαλδημοκράτη Όλαφ Σολτς. Ένα ακόμη προσόν του είναι ότι έχει εμπειρία από τον επιχειρηματικό τομέα και τον ιδιωτικό τομέα, καθώς κατά την περίοδο της πολιτικής του εξορίας ανέλαβε θέσεις κλειδιά σε μεγάλες επιχειρήσεις.
Οι ηγετικές ικανότητες του Μερτς θα αρχίσουν να δοκιμάζονται από τη στιγμή που θα ξεκινήσει το έργο του σχηματισμού της νέας κυβέρνησης της Γερμανίας είτε με το SPD είτε με τους Πράσινους ή πιθανώς και με τους δύο.
Ο ίδιος έχει κάνει ήδη γνωστές τις προθέσεις του ότι δεν θα δεχθεί μεγάλες καθυστερήσεις ή υπερβολικό παζάρι, καθώς εκτιμά ότι η Γερμανία αντιμετωπίζει πάρα πολλές κρίσεις σε πάρα πολλά μέτωπα. Αυτό σημαίνει ότι τα κυρίαρχα κόμματα θα πρέπει να δείξουν στους ψηφοφόρους – και στους Αμερικανούς επικριτές τους – ότι μπορούν να δημιουργήσουν μια ανθεκτική διοίκηση, η οποία μπορεί στη συνέχεια να ξεκινήσει το έργο να δείξει ότι η Ευρώπη μετράει. Ωστόσο, αυτό απαιτεί μια Γερμανία, με επικεφαλής έναν θαρραλέο καγκελάριο.
Ο Μερτς έχει περιγράψει τον εαυτό του ως κοινωνικά συντηρητικό και οικονομικά φιλελεύθερο και θεωρείται εκπρόσωπος των παραδοσιακών συντηρητικών και υπέρ των επιχειρήσεων πτερύγων του CDU.
Ως νέος πολιτικός στις δεκαετίες του 1970 και του 1980, ήταν ένθερμος υποστηρικτής του αντικομμουνισμού, του κυρίαρχου κρατικού δόγματος της Δυτικής Γερμανίας και του βασικού δόγματος του CDU. Το βιβλίο του Mehr Kapitalismus wagen (Περισσότερος Καπιταλισμός) υποστηρίζει τον οικονομικό φιλελευθερισμό.
Πάνω από όλα όμως φαίνεται να έχει υπομονή και επιμονή καθώς η ανάρρησή του στην ηγεσία του CDU δεν ήταν εύκολη. Η άσπονδη εχθρός του Άνγκελα Μέρκελ όχι μόνο του έκοψε το δρόμο για τα ανώτατα κλιμάκια του κόμματος κάτι που δεν ξέχασε και δεν συγχώρεσε ποτέ, αλλά έβαλε το κόμμα σε μια πιο κεντρώα τροχιά. Το πολιτικό του άστρο άρχισε πάλι να λάμπει μόλις εκείνη αποφάσισε να αποσυρθεί, αλλά και τότε χρειάστηκαν αρκετές απόπειρες για να τα καταφέρει.
Εξ ου και ένας από τους κύριους στόχους του είναι να αποτινάξει από το κόμμα του την κληρονομιά της Άνγκελα Μέρκελ.
Η προσπάθεια για την εξαφάνιση κάθε ίχνους της Μέρκελ έχει ήδη ξεκινήσει καθώς επιχείρησε να φέρει το κόμμα περισσότερο προς τα δεξιά προκειμένου να ανακόψει την διαρροή προς το ακροδεξιό κόμμα Εναλλακτική για τη Γερμανία (AfD) και να κάνει την οικονομία πιο φιλική προς τις αγορές.
AP Photo/Roberto Pfeil, file
Η εκστρατεία του για την καγκελαρία επικεντρώθηκε σε μεγάλο βαθμό σε ζητήματα, όπως οι φορολογικές περικοπές, η απορρύθμιση και η παροχή κινήτρων για εργασία.
Με τη γερμανική οικονομία αυτή τη στιγμή σε δεινή θέση, ο Μερτς έχει συχνά επικρίνει τις οικονομικές πολιτικές που προτείνει η κυβέρνηση του Σολτς, κατηγορώντας τις για την οικονομική ύφεση της χώρας. Είναι υπέρμαχος της μείωσης των κοινωνικών παροχών και της μείωσης της δημόσιας απασχόλησης.
Την ίδια στιγμή υποστηρίζει φορολογικές περικοπές, οι οποίες θα μείωναν τα κρατικά έσοδα, ενώ είναι επίσης ανοιχτός σε περικοπές των κρατικών επιδοτήσεων.
Ο Μερτς ακολουθεί σκληρή γραμμή για τη μετανάστευση και θεωρεί τον περιορισμό της παράτυπης μετανάστευσης στη Γερμανία ως το πιο πιεστικό θέμα.
Όσον αφορά την εξωτερική πολιτική, ο Φρίντριχ Μερτς ήταν κατηγορηματικός κατά τη Διάσκεψη για την Ασφάλεια του Μονάχου την περασμένη εβδομάδα, λέγοντας ότι η Γερμανία θα πρέπει να διαδραματίσει μεγαλύτερο ηγετικό ρόλο στην Ε.Ε., ενώ δεσμεύτηκε να υποστηρίξει την Ουκρανία και να στηρίξει την ένταξή της στο ΝΑΤΟ.
AP Photo/Markus Schreiber
Επίσης ο Μερτς και το CDU υποστηρίζουν τη συνεχιζόμενη στρατιωτική βοήθεια της Γερμανίας προς το Ισραήλ αλλά και τη λύση δύο κρατών ως μακροπρόθεσμο στόχο.
Αναφορικά με το θέμα της αποστολής βοήθειας στην Ουκρανία, ο Μερτς έχει υποστηρίξει μια πιο πρακτική προσέγγιση από τον απερχόμενο συνασπισμό υπό την ηγεσία των Σοσιαλδημοκρατών (SPD).
Συγκεκριμένα υποστηρίζει την παράδοση πυραύλων κρουζ Taurus μεγάλου βεληνεκούς στο Κίεβο – κάτι που η κυβέρνηση του Σολτς έχει αρνηθεί από φόβο μήπως παρασύρει τη Γερμανία στη σύγκρουση.
«Είμαστε στην ουκρανική πλευρά γιατί η επίθεση είναι εναντίον όλων μας», είπε χαρακτηριστικά στο CNNi.
Ο Μερτς δεν ήταν τόσο σαφής όταν ρωτήθηκε από τον Economist για το θέμα των αμυντικών δαπανών της Γερμανίας, αν και αναγνώρισε ότι θα έπρεπε να αυξηθούν μακροπρόθεσμα.
Η κυβέρνηση της Γερμανίας τον περασμένο μήνα είπε ότι είχε εκπληρώσει τον στόχο του ΝΑΤΟ να δαπανήσει το 2% του ΑΕΠ του στην άμυνα μετά τη δημιουργία ενός ειδικού ταμείου στον απόηχο της πλήρους κλίμακας εισβολής της Ρωσίας στην Ουκρανία.
Ωστόσο, αυτό υπολείπεται σημαντικά των απαιτήσεων της κυβέρνησης Τραμπ.
O Μερτς είναι από τους Ευρωπαίους ηγέτες που θεωρείται περισσότερο «ατλαντιστής» λόγω της αποχής του από την πολιτική και των στενών σχέσεων με τον αμερικανικό παράγοντα.
Ήταν πρόεδρος του Atlantik-Brücke, με στόχο την προώθηση των γερμανοαμερικανικών σχέσεων ενώ εργάστηκε και σε αμερικανικές εταιρίες όπως η BlackRock.
Ωστόσο πηγές από το CDU σημειώνουν ότι δεν έχει αυταπάτες για τον Ντόναλντ Τραμπ.
Ποιος είναι ο Μερτς
Γεννημένος το 1955 σε μια καθολική οικογένεια στο κρατίδιο της Βόρειας Ρηνανίας – Βεστφαλίας εντάχθηκε στο CDU από το σχολείο.
Μετά το σχολείο, συνέχισε στη στρατιωτική θητεία πριν σπουδάσει νομικά και παντρευτεί τη συμφοιτήτριά του Σαρλότε το 1981 με την οποία έχει αποκτήσει τρία παιδιά.
Η αποκλειστική ενασχόληση με την πολιτική ξεκίνησε το 1989, όταν εξελέγη στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο σε ηλικία 33 ετών.
Μετά από μια θητεία στο Ευρωκοινοβούλιο εξελέγη στη Μπούντεσταγκ, αλλά η κόντρα του με την Μέρκελ τον ανάγκασε να αποσυρθεί από την πολιτική. Εκείνη ήταν εξάλλου που κέρδισε τις εκλογές του 2000 για την ηγεσία του κόμματος. Η κόντρα τους έγινε ακόμη πιο έντονη το 2002 όταν ο Μερτς έχασε το αξίωμα του ηγέτη της αντιπολίτευσης στη Μπούντεσταγκ από τη Μέρκελ.
Μέχρι το 2009 είχε μετακυλήσει στον ιδιωτικό τομέα όπου εργάστηκε ως δικηγόρος και σύμβουλος σε διάφορες εταιρίες, γεγονός που τον βοήθησε να γίνει πολυεκατομμυριούχος.
Ίσως να είναι αυτό το στοιχείο που τον έφερε στην τροχιά της καγκελαρίας ειδικά τώρα που οι πολίτες θέλουν να δουν την γερμανική οικονομία να ανακάμπτει και μαζί της και οι οικονομικές τους προοπτικές καθώς παρουσίασε ύφεση για δεύτερη συνεχή χρονιά το 2024 με τις προοπτικές να μην είναι θετικές και για το 2025.
Ο ίδιος σε μια συνέντευξη πριν από 25 χρόνια στη γερμανική εφημερίδα Tagesspiegel διεκδίκησε τα εύσημα ότι είναι ένα «άγριο νιάτο».
Ο ίδιος υποστήριξε ότι έτρεχε στους δρόμους με μια μοτοσικλέτα, είχε σχεδόν κατασκηνώσει δίπλα σε μία καντίνα με πατάτες και έπαιζε το παιχνίδι με κάρτες Doppelkopf στο πίσω μέρος της τάξης.
Γενικότερα υπάρχει κάποιος σκεπτικισμός ότι ο έφηβος Μερτς ήταν σε μεγάλο βαθμό ταραχοποιός.
Ένας πρώην συμμαθητής του θυμήθηκε ότι η ανατρεπτική συμπεριφορά του νεαρού Φρίντριχ ισοδυναμούσε συχνότερα με το να θέλει απλώς «την τελευταία λέξη».
Η Νταγκμάρ Ροτ-Μπέρεντ η οποία εξελέγη ευρωβουλευτής την ίδια περίοδο για το κεντροαριστερό Σοσιαλδημοκρατικό Κόμμα της Γερμανίας (SPD) θυμάται.
«Ήμασταν και οι δύο αρκετά νέοι και πολύ φρέσκοι και ας πούμε παρθένοι πολιτικά», λέει. Η ίδια βρήκε τον νεαρό Μερτς σοβαρό, αξιόπιστο, ειλικρινή και ευγενικό και με χιούμορ.
«Υποθέτω ότι τα χτυπήματα που δέχθηκε με την πάροδο του χρόνου μπορεί να τον έχουν κάνει πιο σκληρό», προσθέτει.
Οι δημοσκοπήσεις δείχνουν ότι δεν είναι ιδιαίτερα δημοφιλής μεταξύ των νέων και των γυναικών, λόγω κάποιων θέσεων του.
Η σύζυγός του Σαρλότε τον έχει υπερασπιστεί, δηλώνοντας στη Westfalenpost:
«Αυτό που γράφουν κάποιοι για την εικόνα του συζύγου μου για τις γυναίκες απλά δεν είναι αλήθεια».
AP Photo/Frank Rumpenhorst
Διπλωμάτης της Ε.Ε. πάντως αποκάλυψε πάντως ότι οι Βρυξέλλες «περιμένουν με αγωνία την άφιξή του».
«Ήρθε η ώρα να προχωρήσουμε από αυτό το γερμανικό αδιέξοδο και να θέσουμε σε λειτουργία αυτόν τον κινητήρα», είπε χαρακτηριστικά.
