Η πορεία του τουρισμού, όπως ανέκαθεν τόνιζαν όσοι έχουν μεγάλη εμπειρία στην ταξιδιωτική βιομηχανία, συν τοις άλλοις, εξαρτάται από μια σειρά από αστάθμητους παράγοντες, είτε γεωπολιτικούς, είτε οικονομικούς, είτε τελείως απρόβλεπτους. Η πρόσφατη πανδημία του κορονοϊού ήταν χαρακτηριστικά μια συγκυρία που κανένας δεν μπορούσε να φανταστεί. Η κλιματική αλλαγή από την άλλη πλευρά και οι συνέπειες των ακραίων θερμοκρασιών και των πυρκαγιών στους προορισμούς της Μεσογείου, είναι επίσης μια νέα πραγματικότητα που αναμένεται να καθορίσει τουλάχιστον τα επόμενα χρόνια την ταξιδιωτική συμπεριφορά των ξένων τουριστών.
Πρόσφατη μελέτη της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ταξιδίων (ETC) είχε εστιάσει στα παραπάνω, βολιδοσκοπώντας τις προθέσεις των ταξιδιωτών. Είχε καταλήξει στο συμπέρασμα πως οι υψηλές θερμοκρασίες σε όλη την νότια Ευρώπη οδηγούν σε αλλαγή των τουριστικών συνηθειών, ήδη από φέτος, με περισσότερους ταξιδιώτες να επιλέγουν πιο δροσερούς προορισμούς στα βόρεια της Ευρώπης ή να προτιμούν πλέον να κάνουν διακοπές τους εκτός high season, την άνοιξη ή το φθινόπωρο για να αποφύγουν τις υψηλές θερμοκρασίες. Σύμφωνα δε με την ETC, ο αριθμός των Ευρωπαίων που σχεδιάζουν να κάνουν ταξίδια από τον Ιούνιο έως τον Νοέμβριο φέτος έχει μειωθεί κατά 4% σε σύγκριση με πέρσι, αλλά εξακολουθεί να παραμένει υψηλός στο 69%. Οι Γερμανοί τουρίστες παραμένουν από τους πιο διστακτικούς. Αντίθετα, προορισμοί όπως η Τσεχία, η Δανία, η Ιρλανδία και η Βουλγαρία καταγράφουν αύξηση της ζήτησης για ταξίδια.
Την ίδια ώρα, δημοσίευμα του Bloomberg αποτυπώνει τον έντονο προβληματισμό για το πώς διαμορφώνεται εφεξής η εικόνα του τουρισμού. Όπως αναφερόταν χαρακτηριστικά, “τα καλοκαίρια γίνονται όλο και πιο θερμά στη νότια Ευρώπη και οι πυρκαγιές στην Ελλάδα αποτελούν μια τρομερή επανάληψη των φονικών πυρκαγιών που έπληξαν τη χώρα το 2021. Η αφόρητη ζέστη φέτος ανάγκασε τις αρχές να κλείσουν την Ακρόπολη και ώθησε τους τουρίστες στο ιταλικό νησί της Σαρδηνίας σε εσωτερικούς χώρους. Και όλα αυτά με μόλις 1,2 βαθμούς Κελσίου υπερθέρμανση του πλανήτη σε σχέση με τα προβιομηχανικά επίπεδα. Οι επιστήμονες λένε ότι η κατάσταση θα χειροτερέψει”.
Ορισμένοι ευρωπαϊκοί προορισμοί θα “υποφέρουν” τους καλοκαιρινούς μήνες λόγω καύσωνα, δήλωνε εν τω μεταξύ την περασμένη εβδομάδα ο Eduardo Santander, εκτελεστικός διευθυντής της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ταξιδίων. Για τους τουρίστες, αυτό μπορεί να σημαίνει ότι θα επιλέξουν να ταξιδέψουν στη βόρεια αντί για τη νότια στην Ευρώπη ή να ταξιδέψουν την άνοιξη ή τον χειμώνα αντί για το καλοκαίρι, είπε. Οι άνθρωποι πιθανώς να κλείσουν τις διακοπές τους σε σύντομο χρονικό διάστημα, με βάση το πώς αναμένεται να είναι ο καιρός στους προορισμούς τους.
Αυτό δεν είναι κάτι που θα γίνει στο μακρινό μέλλον και ήδη μία από τις προβλέψεις του Santander έχει ήδη επαληθευτεί. Οι αναζητήσεις για προορισμούς της βόρειας Ευρώπης από άτομα που ζουν στη νότια Ευρώπη αυξήθηκαν κατά την τελευταία εβδομάδα σε σύγκριση με τις ίδιες ημέρες του προηγούμενου μήνα, με την Ιρλανδία να έχει δει αύξηση άνω του 1.000%, σύμφωνα με τον ιστότοπο ταξιδιωτικών κρατήσεων eDreams Odigeo.
Τα δημοσιεύματα συνεχίζονται και είναι εμφανές πως η κλιματική αλλαγή και ειδικά οι υψηλές θερμοκρασίες, που όπως είναι αναμενόμενο δυσκολεύουν τις διακοπές, απασχολεί πιο πολύ από ποτέ την τουριστική αγορά. Δεν είναι σαφές το εάν η τρέχουσα ζέστη θα οδηγήσει σε μείωση του τουρισμού”, γράφει η Frankfurter Allgemeine Zeitung. Για τους ταξιδιώτες από τη Γερμανία “παρατηρήθηκε αύξηση στη ζήτηση για διακοπές στην Ελλάδα αυτό το καλοκαίρι. “Σχεδόν ένα στα πέντε ταξίδια είναι στην Ελλάδα”, αναφέρει ο ταξιδιωτικός όμιλος TUI για την πελατεία του στη Γερμανία. Ένας λόγος για την αυξανόμενη δημοτικότητα της Ελλάδας μπορεί να ήταν ότι κατά την πρώιμη περίοδο κρατήσεων, τα ταξίδια εκεί ήταν κάπως φθηνότερα από ό,τι αλλού, όπως στην Ισπανία. Η επιθυμία πολλών για εξοικονόμηση χρημάτων είναι καθοριστική και σε αυτήν οφείλεται για παράδειγμα το ότι η Αίγυπτος βρίσκεται πλέον μεταξύ των δέκα καλοκαιρινών προορισμών με τις περισσότερες κρατήσεις, παρότι οι θερμοκρασίες εκεί ξεπερνούν τους 40 βαθμούς το καλοκαίρι – ανεξάρτητα από τους καύσωνες”.
Η εφημερίδα της Φρανκφούρτης επισημαίνει ότι “οι σκεπτικιστές βλέπουν τον τουρισμό να απειλείται λόγω των υψηλών θερμοκρασιών, άλλοι όμως βλέπουν ακόμη και ευκαιρίες. Εάν η ζήτηση μετατοπιστεί από την καλοκαιρινή περίοδο στην άνοιξη ή το φθινόπωρο, αυτό θα μετριάσει τα προβλήματα υπερτουρισμού και θα προσφέρει στους ξενοδόχους και τους εστιάτορες περισσότερους μήνες εσόδων”.
Μεγάλο το πλήγμα για τη Ρόδο
Η μεγάλη συζήτηση που έχει ανοίξει για το ζήτημα των πολύ ζεστών καλοκαιριών εφεξής, έγινε ακόμη πιο επίκαιρη για τον ελληνικό τουρισμό μετά τις πυρκαγιές στη Ρόδο, αλλά και την Κέρκυρα, δύο από τους προορισμούς “ναυαρχίδες” για τη χώρα μας. Κυρίως για τη Ρόδο, το πλήγμα είναι μεγάλο, καθώς σύμφωνα με ξενοδόχους του νησιού ένα μεγάλο μέρος της τουριστικής σεζόν έχει ήδη χαθεί για τη Ρόδο, εξαιτίας και των ακυρώσεων από τους μεγάλους tour operators, αλλά λόγω και του φόβου τουριστών που προγραμμάτιζαν να επισκεφτούν το νησί το επόμενο διάστημα.
Μέχρι και την πρώτη εβδομάδα του Αυγούστου, σύμφωνα με τις πληροφορίες, η κατάσταση με τις κρατήσεις θα είναι ρευστή, εκφράζονται εντούτοις φόβοι πως η τουριστική κίνηση θα είναι υποτονική όλο τον επόμενο μήνα. Όπως σημειώνουν επιχειρηματίες του νησιού, υπάρχουν ακυρώσεις κρατήσεων, όχι μόνο σε μονάδες που είναι κοντά στις περιοχές που έχουν πληγεί, αλλά και σε άλλα σημεία του νησιού, ενώ εκατοντάδες είναι τα τηλεφωνήματα από πελάτες που ζητούν να ενημερωθούν για την κατάσταση στο νησί πριν ταξιδέψουν.
Η TUI ανακοίνωσε πως αναστέλλει τα πακέτα διακοπών σε 41 ξενοδοχεία στα νότια του νησιού μέχρι και τις 11 Αυγούστου. Τονίζεται πως ο μεγάλος tour operator, με μεγάλο πρόγραμμα για τη Ρόδο κυρίως από τη Μεγάλη Βρετανία, είχε ακυρώσει όλες τις εξερχόμενες πτήσεις προς τη Ρόδο έως και την Παρασκευή 28 Ιουλίου”.
Αναφορικά με την κατάσταση στη νότια Ρόδο, ο tour operator σημειώνει πως “εξετάζουμε συνεχώς την κατάσταση στη Ρόδο και, ενώ αρκετά ξενοδοχεία είναι ανοιχτά, η TUI προσφέρει στους πελάτες που ταξιδεύουν σε ξενοδοχείο στα νότια του νησιού την επιλογή να κάνουν εκ νέου κράτηση ή να τροποποιήσουν το πακέτο διακοπών τους ή να το ακυρώσουν με πλήρη επιστροφή χρημάτων. Έως και τις 11 Αυγούστου, μπορούν είτε να κάνουν εκ νέου κράτηση για τις διακοπές τους με αλλαγή χωρίς χρέωση είτε να την ακυρώσουν με πλήρη επιστροφή χρημάτων. Οι πελάτες που ταξιδεύουν σε ξενοδοχεία στα νότια του νησιού από τις 12 έως τις 21 Αυγούστου μπορούν να τροποποιήσουν χωρίς χρέωση”.
Η Jet2 ανέστειλε όλες τις πτήσεις και τις διακοπές στη Ρόδο για μια εβδομάδα, έως δηλαδή τις 30 Ιουλίου. Η EasyJet ανακοίνωσε ότι οι πτήσεις της προς τη Ρόδο εξακολουθούν να πραγματοποιούνται, αλλά ακύρωσε όλα τα πακέτα διακοπών στο ελληνικό νησί μέχρι τις 26 Ιουλίου. Διευκρίνισε ότι όποιος έχει κάνει κράτηση για να ταξιδέψει πριν από τις 29 Ιουλίου μπορεί να αλλάξει δωρεάν την πτήση του σε άλλη ημερομηνία ή να ζητήσει voucher.
“Για όσους ταξιδεύουν στη βόρεια Ρόδο από το Σάββατο 29 Ιουλίου, θέλουμε να διαβεβαιώσουμε ότι τα ξενοδοχεία και τα θέρετρα είναι πλήρως λειτουργικά. Ωστόσο, προσφέρουμε δωρεάν αλλαγές σε μια άλλη διαθέσιμη ημερομηνία ή την επιλογή ακύρωσης για πλήρη επιστροφή χρημάτων για αυτούς τους πελάτες έως και τις 30 Ιουλίου για όλες τις περιοχές της Ρόδου, συμπεριλαμβανομένου του βόρειου τμήματος” συνεχίζει.
Όσον αφορά κρατήσεις που έχουν γίνει μέσω tour operators, υπάρχει ακόμη στάση αναμονής μέχρι να δούνε πότε θα εξομαλυνθεί η κατάσταση, όμως, όπως σημειώνουν πηγές από το χώρο των ξενοδοχείων, γίνονται αλλαγές στις ημερομηνίες διακοπών. Όπως λένε οι πληροφορίες, υπήρξαν τουρίστες που έμειναν τελικά στην Ελλάδα, αλλά άλλαξαν προορισμό για την Κρήτη ή τη Ζάκυνθο, καταγράφηκαν όμως και αλλαγές ταξιδιών, κυρίως προς τη Μαγιόρκα. Όλα αυτά την ώρα που βρισκόμαστε στην καρδιά του καλοκαιρού και οι πληρότητες στη Ρόδο ξεπερνούσαν το 90%.
Καλύτερη ήταν η κατάσταση στην Κέρκυρα, δεν έλειψε όμως η μεγάλη ανησυχία των τουριστών που βρέθηκαν στο νησί των Φαιάκων εν μέσω πυρκαγιών. Σύμφωνα με το Σύνδεσμο Ταξιδιωτικών Πρακτόρων Κέρκυρας AOCTA , μετά από το μήνυμα του GR-ALERT για προληπτική εκκένωση των περιοχών Καλάμι και Νησάκι, τουριστικά λεωφορεία εστάλησαν προκειμένου να μεταφερθούν οι τουρίστες από τα ξενοδοχεία των περιοχών αυτών σε ενδεδειγμένους χώρους. Σημειώνεται πως στην Κέρκυρα περίπου δυόμισι χιλιάδες άνθρωποι χρειάστηκε να μεταφερθούν σε ασφαλείς τοποθεσίες λόγω των πυρκαγιών από την Κυριακή 23 έως και τη Δευτέρα 24 Ιουλίου. Κανένα ξενοδοχείο υπέστη ζημιές.
Πόσο βιώσιμος είναι ο ελληνικός τουρισμός
Μεγάλο ενδιαφέρον παρουσιάζουν τα συμπεράσματα έρευνας της Deloitte και του Ινστιτούτου του Συνδέσμου Ελληνικών Τουριστικών Επιχειρήσεων (ΙΝΣΕΤΕ) για τη βιωσιμότητα του ελληνικού τουρισμού με τίτλο “Sustainability in the Greek tourism market – Paving the way for sustainable tourism growth”.
Σύμφωνα με τη μελέτη σε 204 ελληνικές τουριστικές επιχειρήσεις, η πλειοψηφία δήλωσε ότι εφαρμόζει ήδη ή προτίθεται να υιοθετήσει άμεσα τουλάχιστον ένα μέτρο περιβαλλοντικής (80%) και κοινωνικοοικονομικής (77%) βιωσιμότητας.
Οι τομείς, στους οποίους εστιάζουν οι επιχειρήσεις του κλάδου τις βιώσιμες πρακτικές τους, είναι μεταξύ άλλων η διαχείριση της ενέργειας (91%), των απορριμμάτων (61%) και των υδάτινων πόρων (60%). Παράλληλα, δίνουν έμφαση τόσο στον κοινωνικό αντίκτυπο, όσο και στο αποτύπωμά τους, χρησιμοποιώντας τοπικά προϊόντα και υλικά (75%), προσφέροντας θέσεις εργασίας στους κατοίκους των περιοχών δραστηριοποίησής τους (61%) ή/και ενισχύοντας την τοπική επιχειρηματικότητα (60%).
Σύμφωνα επίσης με τη μελέτη, το 73% των συμμετεχόντων ανέφερε δεν έχει θέσει στόχο μείωσης των εκπομπών άνθρακα για το 2030 και το 34% βρίσκεται στη διαδικασία ορισμού κάποιου σχετικού στόχου. Παράλληλα, οι μισές επιχειρήσεις δεν συμμετέχουν σε στρατηγικές συνεργασίες / συμμαχίες για την προώθηση της βιωσιμότητας.
