Του Ιωάννη Τζιόλα*
Στην εικόνα βλέπουμε ένα “χρυσό Ορφικό φύλλο προσευχής”. Βρέθηκε στην Ελλάδα και χρονολογείται τον 4ο αιώνα π.Χ. Τα «χρυσά Ορφικά φύλλα προσευχής» αποτελούσαν κτερίσματα νεκρών μέσα σε αρχαίους τάφους. Ήταν λεπτά χρυσά ελάσματα, διπλωμένα και τοποθετημένα κοντά στα χέρια ή στο στόμα του νεκρού. Συνήθως περιείχαν σύντομες επιγραφές γραμμένες σε φύλλα χρυσού και θάβονταν μαζί με τον αποθανόντα, ενώ αποτελούσαν «τον οδηγό της προσευχής» για το ταξίδι του νεκρού προς τον Κάτω Κόσμο. (Βρίσκεται στη γκαλερί του μουσείου J.P Getty, Getty Villa, Μαλιμπού Καλιφόρνια, έκθεμα 109Α. Δωρήθηκε στο μουσείο το 1975).
Αντιμέτωποι με τη σκέψη μιας ζοφερής ύπαρξης στον Κάτω Κόσμο, μερικά άτομα στην αρχαία Ελλάδα, προσπάθησαν να βελτιώσουν τη ζωή τους, ενώ ζούσαν. Η καλή συμπεριφορά στην επίγεια ζωή τους, μπορεί να μην είναι αρκετή. Επομένως, ένας τρόπος για να αποκτηθεί μια ευτυχισμένη μετά θάνατον ζωή, θεωρήθηκε ότι ήταν μέσα από τη συμμετοχή σε μυστηριώδεις λατρείες, που συνδέονται με τον Ορφέα. Οι ιεροκήρυκες προσέφεραν στους οπαδούς τους, μεταμορφωτικές εμπειρίες, που δεν μπορούσαν να προσφέρουν οι συνήθεις πρακτικές. Οι τελετουργίες τους, περιπλέκονται σε μυστικότητα και παραμένουν ελάχιστα κατανοητές, ακόμα και σήμερα.
Όμως μία από τις πιο ενδιαφέρουσες πηγές πληροφοριών, είναι οι λεγόμενες “Ορφικές ταμπλέτες” όπως η δική μας. Είναι επιγραφές, γραμμένες σε λεπτά φύλλα χρυσού, οι οποίες κατατέθηκαν σε τάφους και συνήθως φέρουν ένα σύντομο κείμενο, που παρέχει την καθοδήγηση για το ταξίδι του νεκρού, στον Κάτω Κόσμο. Στο δικό μας “Ορφικό φύλλο προσευχής” το κείμενο λαμβάνει τη μορφή διαλόγου, μεταξύ του νεκρού μυημένου και μιας πηγής στον Κάτω Κόσμο.
Η επιγραφή αυτή έχει ως εξής:
Νεκρός: «Είμαι ξεριζωμένος με τη δίψα και το θάνατο ! ! !»
Πηγή: «Τότε έλα πιες από μένα, την Πηγή που τρέχει πάντα. Στα δεξιά υπάρχει ένα λαμπερό κυπαρίσσι. Ποιος είσαι; Από που είσαι;»
Νεκρός: «Είμαι ο γιος της Γης και του Ξάστερου Ουρανού. Αλλά η φυλή μου είναι ουράνια.»
«ΔΙΨΑΙΑΥΟΣΕΓΩΚΑΠΟΛΛΥΜΑΙ ΑΛΛΑΠΙΕΜΟΥΚΡΑΝΑΣΑΙΕΙΡΟΩ
ΕΠΙΔΕΞΙΑΛΕΥΚΗΚΥΠΑΡΙΣΣΟΣ ΤΙΣΔΕΣΙΠΩΔΕΣΙΓΑΣΥΙΟΣΕΙΜΙ
ΚΑΙΟΥΡΑΝΟΥΑΣΤΕΡΟΕΝΤΟΣ ΑΥΤΑΡΕΜΟΙΓΕΝΟΣΟΥΡΑΝΙΟΝ»
Σύμφωνα με τις Ορφικές πεποιθήσεις, είναι μια ανάμνηση για την ψυχή για την έναρξή της, ή μπορεί να είναι η έναρξη για τη ζωή μετά το θάνατο. Αναφέρουμε πως ο Ορφέας γεννήθηκε, έζησε, φονεύθηκε και τάφηκε στην περιοχή της Λεπτοκαρυάς, στα αρχαία Λείβηθρα της Πιερίας.
Ας μην ξεχνάμε, πως από εδώ – τη γενέτειρα του Ορφέα – ξεκίνησαν δυo πράγματα:
α) Πως εδώ, στα Λείβηθρα, ίδρυσε ο Ορφέας “ τη μυστική λατρεία του θεού Διόνυσου” (δηλ. τα Διονυσιακά μυστήρια) και
β) Από τα Λείβηθρα, διαδόθηκε στην υπόλοιπη Ελλάδα . . . “η λατρεία των Μουσών”.
* Ο Ιωάννης Τζιόλας είναι Φιλόλογος – Αρχαιολόγος
