Η Μαρία Φωκά γεννήθηκε το 1916 στο Αργοστόλι με γονείς τους Νικόλαο Θ. Φωκά (πλοίαρχος) και την Καικιλία Κουντούρη – Ασχολήθηκε με τη υποκριτική και ήταν αγωνίστρια της Αριστεράς
Τα πρώτα βήματα στην υποκριτική
Σπούδασε στη Δραματική Σχολή του Θεάτρου Τέχνης «Κάρολος Κουν». Πρωτοεμφανίστηκε το 1944 (περίοδος των Δεκεμβριανών), στον ρόλο της Ασημίνας στη «Στέλλα Βιολάντη» του Γρηγορίου Ξενόπουλου.
Σε ηλικία περίπου 28 χρονών, γνώρισε τον σύζυγο της επίσης ηθοποιό Λυκούργο Καλλέργη, ο οποίος ήταν κιόλας πρωταγωνιστής, ενώ εκείνη ότι έκανε την πρώτη της εμφάνιση. Μαζί απόκτησαν μια κόρη, την Ισμήνη Καλλέργη, αλλά ο γάμος τους δεν κράτησε για πάρα πολλά χρόνια και έτσι στα τέλη της δεκαετία του ’50, σταμάτησε να υφίσταται.
Η Μαρία Φωκά, ταλαντούχα ηθοποιός του θεάτρου και του κινηματογράφου, έπαιξε σε δεύτερους αλλά έντονα χαρακτηριστικούς ρόλους, κερδίζοντας τον θαυμασμό και την αγάπη του κοινού, αλλά και το σεβασμό των συναδέλφων της.
Η επαγγελματική πορεία της Μαρίας Φωκά
Το 1967 ο Κώστας Πρετεντέρης που ήξερε πολύ καλά να γράφει ρόλους σύμφωνα με τον κάθε ηθοποιό, έγραψε έναν εξαιρετικό χαρακτήρα για την Μαρία Φωκά και αυτός ήταν στο έργο «Ένας ιππότης για την Βασούλα», που ενσάρκωνε τον ρόλο της κ. Κλειούς, η οποία ήταν μια γερόντισσα αλλά με αριστοκρατική καταγωγή, που αρεσκόταν στο να ακούει διάφορες ιστορίες για ιππότες, από την αγαπημένη της Βασούλα (Τζένη Καρέζη). Το έργο ανέβηκε πρώτα στο θέατρο και αμέσως μετά στο σινεμά. Αυτό πλέον ήταν και το εισιτήριο της προς την αναγνώριση του ταλέντου της και το ξεκίνημα της καριέρας της, αν και η ηλικία της ήταν περίπου στα 52. Μάλιστα, αξίζει να σημειωθεί πως έγινε η πρώτη πρόεδρος του ΣΕΗ (Σωματείο Ελλήνων Ηθοποιών), αφού είχε πέσει πλέον η δικτατορία.
Από την στιγμή που η καριέρα της άρχισε να παίρνει την ανηφόρα, η Μαρία Φωκά δεν έμεινε ποτέ από δουλειά. Μπορεί οι ρόλοι που τις δινόντουσαν να ερμηνεύσει να είχαν περίπου το ίδιο στυλ χαρακτήρα (λόγο και της προχωρημένης ηλικίας), όμως κάθε φορά έβαζε τα δυνατά της και κατάφερνε να κάνει τον κάθε ρόλο ξεχωριστό.
Ταινίες στις οποίες είχε συμμετάσχει ήταν «Οικογένεια Παπαδοπούλου», «Τα 201 Καναρίνια», «Γοργόνες και μάγκες», «Η Κόμισσα της Φάμπρικας», «Αγάπησα μια πολυθρόνα», «Αγάπη μου παλιόγρια» κ.α.
Συνεργάστηκε με πολύ αξιόλογους Κώστα Βουτσά, Ελένη Ερήμου, Άγγελο Αντωνόπουλο, Μάρθα Καραγιάννη, Τζένη Καρέζη, Χρόνη Εξαρχάκο, Διονύση Παπαγιανόπουλο κ.α.
Το ταλέντο της όμως δεν το έδειχνε μόνο στο θέατρο και τον κινηματογράφο, αλλά και στην τηλεόραση, με σειρές όπως «Η γειτονιά μας», «Εκμέκ Παγωτό» κ.α. με αποκορύφωμα μια από τις τελευταίες της τηλεοπτικές δουλειές «Ντόλτσε Βίτα», που ενσάρκωνε την πεθερά της Άννας Παναγιωτοπούλου.
Από την στιγμή που η καριέρα της άρχισε να παίρνει την ανηφόρα, η Μαρία Φωκά δεν έμεινε ποτέ από δουλειά. Μπορεί οι ρόλοι που τις δινόντουσαν να ερμηνεύσει να είχαν περίπου το ίδιο στυλ χαρακτήρα (λόγο και της προχωρημένης ηλικίας), όμως κάθε φορά έβαζε τα δυνατά της και κατάφερνε να κάνει τον κάθε ρόλο ξεχωριστό.
Ταινίες στις οποίες είχε συμμετάσχει ήταν «Οικογένεια Παπαδοπούλου», «Τα 201 Καναρίνια», «Γοργόνες και μάγκες», «Η Κόμισσα της Φάμπρικας», «Αγάπησα μια πολυθρόνα», «Αγάπη μου παλιόγρια» κ.α.
Συνεργάστηκε με πολύ αξιόλογους Κώστα Βουτσά, Ελένη Ερήμου, Άγγελο Αντωνόπουλο, Μάρθα Καραγιάννη, Τζένη Καρέζη, Χρόνη Εξαρχάκο, Διονύση Παπαγιανόπουλο κ.α.
Το ταλέντο της όμως δεν το έδειχνε μόνο στο θέατρο και τον κινηματογράφο, αλλά και στην τηλεόραση, με σειρές όπως «Η γειτονιά μας», «Εκμέκ Παγωτό» κ.α. με αποκορύφωμα μια από τις τελευταίες της τηλεοπτικές δουλειές «Ντόλτσε Βίτα», που ενσάρκωνε την πεθερά της Άννας Παναγιωτοπούλου.
Η σύλληψη της ηθοποιού
Περισσότερο, όμως, έγινε γνωστή από τις τηλεοπτικές σειρές και αγαπήθηκε ακόμα πιο πολύ στους ρόλους της «γιαγιάς» με τις περίφημες ατάκες της που έγραψαν ιστορία.
Ήταν η εποχή του ψυχρού πολέμου και οι κομμουνιστές αντιμετωπίζονταν ως πράκτορες της Σοβιετικής Ένωσης. Την περίοδο της παρανομίας του ΚΚΕ, η Μαρία Φωκά ήρθε σε επαφή με αριστερούς στο Παρίσι, που της έδωσαν χρήματα, για να τα μεταφέρει στο κόμμα στην Αθήνα. Έλειπε, όμως, ο άνθρωπος, στον οποίο έπρεπε να παραδώσει τα χρήματα.
Έτσι, η Μαρία Φωκά του άφησε ένα σημείωμα. Η αστυνομία έκανε έφοδο στο αρτοποιείο, όπου θα παραδίδονταν τα χρήματα, βρήκε το σημείωμα και ενοχοποίησε τη νεαρή ηθοποιό. Αυτό ήταν αρκετό, για να την κατηγορήσουν -όπως όλους τους κομμουνιστές- για αντεθνική δράση και κατασκοπεία. Το 1952, βρέθηκε συγκατηγορούμενη των Νίκου Μπελογιάννη, Αργυριάδη, Μπάτση, Καλούμενου, Έλλης Παππά-Ιωαννίδου και πολλών άλλων, στην περίφημη δίκη, που κατέληξε σε εκτελέσεις.
Το Διαρκές Στρατοδικείο Αθηνών αποφάνθηκε ότι οι κατηγορούμενοι «εκηρύχθησαν ένοχοι». Ειδικότερα, καταδίκασε «διά ψήφων 3-2 την Καλλέργη Μαρία επί σκοπώ κατασκοπείας». Η ποινή αρχικά ήταν ισόβια κάθειρξη, αλλά αργότερα μειώθηκε σε 10 χρόνια κάθειρξη και επιβλήθηκε «αποστέρησις των πολιτικών δικαιωμάτων επί 10ετίαν».
Ο προσωρινός «αποχωρισμός» από το θέατρο
Ο μάρτυρας που «έκαψε» τη Φωκά Από τα πρακτικά της δίκης του Διαρκούς Στρατοδικείου Αθηνών (Τμήμα Β), κατά τις συνεδριάσεις του Φεβρουαρίου και της 1ης Μαρτίου του 1952, εντοπίσαμε το κάτωθι απόσπασμα, από την κατάθεση του μάρτυρα κατηγορίας Κωνσταντίνου Παπαθανασίου: «Μετά την λήξιν του συμμοριτισμού υπήρχον πληροφορίαι ότι ειργάζοντο παρανόμως δίκτυα πληροφοριοδοτών και κατασκόπων, κατωρθώθη δε να τεθώμεν επί τα ίχνη των. Το πρώτο εντοπίσθη ασύρματος εις Γλυφάδαν…». Και συνεχίζει: «Η Καλλέργη ήλθεν από το Παρίσι εκ μέρους του Δημητρακαρέα διά να δη αν έφθασαν αι αποσταλείσαι 1.600 λίρες… Τα χρήματα αυτά προωρίζοντο διά τη χρηματοδότησιν του δικτύου». Η καταδίκη από το Στρατοδικείο ανάγκασε την ηθοποιό να αποχωριστεί το θέατρο για οκτώ περίπου χρόνια. Επανήλθε στη σκηνή τη σεζόν 1958-59, σε περιοδεία του Λάμπρου Κωνσταντάρα.
Η Μαρία Φωκά άφησε την τελευταία της πνοή μετά από εγχείρηση ανοιχτής καρδιάς στις 15 Ιουνίου 2001 στο νοσοκομείο St. Thomas του Λονδίνου, όπου ζούσε μαζί με την κόρη της Ισμήνη Καλλέργη. Κηδεύτηκε στο Πόρτσμουθ της Νότιας Αγγλίας.
