Του Νικόλαου Πούλιου*
Ένα ζήτημα που απασχολεί τις τελευταίες ημέρες την ελληνική κοινωνία είναι αυτό της συνταγματικότητας του υποχρεωτικού εμβολιασμού. Αν και πρόκειται για μια προβληματική που έχει απασχολήσει και στο παρελθόν τους κατοίκους του πλανητικού χωριού, τα δεδομένα της σύγχρονης εποχής προσδίδουν άλλη διάσταση στη λήψη του εν λόγω μέτρου, απώτερος σκοπός του οποίου είναι η ανέγερση ενός τείχους ανοσίας που θα λειτουργήσει ως ανάχωμα στις νέες εξάρσεις της πανδημίας του Covid-19.
Πληθώρα συνταγματικών διατάξεων κατοχυρώνει το δικαίωμα στην υγεία και στη ζωή. Μια σύντομη ερμηνεία αυτών οδηγεί αναπόδραστα στο εξής συμπέρασμα: ο υποχρεωτικός εμβολιασμός για την αντιμετώπιση μεταδοτικών ασθενειών δεν προσκρούει στο Σύνταγμα, αρκεί να αποτελεί πρόσφορο μέτρο για την αντιμετώπιση της πανδημίας και τη διαφύλαξη της υγείας του κοινωνικού ιστού. Η τελευταία προϋπόθεση φαίνεται να καλύπτεται καθόσον (σύμφωνα πάντα με τα επιστημονικά δεδομένα) αφενός μεν οι εμβολιασμένοι δεν θα εμφανίσουν βαριά συμπτώματα σε περίπτωση που νοσήσουν, αφετέρου δε θα μεταδώσουν τον ιό με μειωμένη ένταση.
Η ανησυχία, όμως, των πολιτών δεν στρέφεται αποκλειστικά στη θέσπιση της υποχρεωτικότητας αυτής καθεαυτής, αλλά σε ένα δεύτερο βασικό πυλώνα της όλης διαδικασίας, ήτοι στις κυρώσεις που θα επιφέρει μια ενδεχόμενη άρνηση εμβολιασμού. Ακραίες κυρώσεις όπως η απόλυση και η απαγόρευση μετακίνησης με τα μέσα μαζικής μεταφοράς των ανεμβολίαστων, εκφεύγουν των ορίων της συνταγματικότητας καθόσον δεν είναι συμβατές με την αρχή της αναλογικότητας. Έτσι, κρίνεται επιβεβλημένη η υιοθέτηση εναλλακτικών δυνατοτήτων, όπως λόγου χάρη η μετακίνηση του εργαζομένου σε άλλη θέση εργασίας ή η ένταξη του σε καθεστώς τηλεργασίας. Ένα άλλο στοιχείο κρίσιμο για τη στάθμιση της συνταγματικότητας είναι ο κύκλος των προσώπων που υποχρεούνται στον εμβολιασμό, διότι άλλο πράγμα η υποχρέωση εμβολιασμού ενός ιατρού και εντελώς διαφορετικό η υποχρέωση εμβολιασμού ενός δημοσίου ή ιδιωτικού υπαλλήλου που δεν έρχεται σε επαφή με πολύ κόσμο. Σε κάθε περίπτωση, για κάθε μέτρο πρέπει να προβλεφθεί συγκεκριμένο χρονικό όριο, ανάλογο με την πορεία της πανδημίας.
Πέραν όμως των αναφαίρετων δικαιωμάτων στην υγεία και στη ζωή, υπάρχει και το άρθρο 20§1 του Συντάγματος, το οποίο κατοχυρώνει το δικαίωμα στη δικαστική προστασία. Η διαφωνία οποιουδήποτε πολίτη στη συνταγματικότητα του υποχρεωτικού εμβολιασμού θα πρέπει να ελέγχεται δικαστικά. Αποτελεί δε αδήριτη ανάγκη η δικαστική εξουσία να μην επηρεάζεται από τις επιταγές της κρατικής βούλησης και της πολιτικής εξουσίας και να μην επικαλείται μονάχα την κοινωνική και εθνική αλληλεγγύη. Αντιθέτως, αποτελεί χρέος της η επίδειξη του ύψιστου σεβασμού στα δικαιώματα του ανθρώπου ως ατόμου, πέρα από μέλος του κοινωνικού συνόλου.
* Ο Νικόλαος Πούλιος είναι Δικηγόρος και Συνεργάτης του Ομίλου Νομικών Σωκράτη Προβατά
