Γόρδιος δεσμός οι επιστροφές στις χώρες προέλευσης

247

H πλειονότητα όσων φτάνουν στα ελληνικά νησιά τον τελευταίο χρόνο είναι Αφγανοί. Υπολογίζεται ότι από 42.000 αιτούντες άσυλο που βρίσκονται στα νησιά, το 48% είναι Αφγανοί (στη φωτ. μετανάστες στην ουρά έξω από την Υπηρεσία Ασύλου περιμένουν για να καταθέσουν τις αιτήσεις τους). ΑΠΕ-ΜΠΕ/ΟΡΕΣΤΗΣ ΠΑΝΑΓΙΩΤΟΥ

«Κάναμε πολλά για τη μετανάστευση και το άσυλο, αλλά αποτύχαμε σε δύο τομείς: στην αλληλεγγύη και στις επιστροφές», τόνισε ο Μαργαρίτης Σχοινάς, αντιπρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και αρμόδιος επίτροπος για την Προστασία του Ευρωπαϊκού Τρόπου Ζωής, στην ενημέρωσή του προς τους Ελληνες βουλευτές την προηγούμενη εβδομάδα. 

Η αποστροφή του λόγου του επιτρόπου «αποτύχαμε στις επιστροφές» αποδεικνύει την απόσταση που υπάρχει ανάμεσα στην πρόθεση, ακόμα και στις επίσημες συμφωνίες, σε σχέση με την πράξη, όταν από την άλλη πλευρά οι χώρες προέλευσης δεν έχουν τη διοικητική οργάνωση που απαιτείται. Η ιστορία τής επί δύο χρόνια επιστροφής Αφγανών είναι χαρακτηριστική και ταυτόχρονα άκρως αποκαρδιωτική.

Στις 2 Οκτωβρίου 2016 υπεγράφη συμφωνία – δήλωση ανάμεσα στην Ε.Ε. και στο Αφγανιστάν (Joint way forward), ώστε να ενισχυθεί η συνεργασία των δύο εταίρων προκειμένου να μπορούν να επιστρέψουν στη χώρα τους οι Αφγανοί πολίτες που βρίσκονταν παράνομα στην Ε.Ε.

«Καθόριζε ενιαία (σ.σ.: για όλη την Ευρωπαϊκή Ενωση) και αξιοπρεπή διαδικασία για επιστροφή παράνομων μεταναστών στο Αφγανιστάν», εξηγεί στην «Κ» η κ. Ζαχαρούλα Τσιριγώτη, στρατηγός εν αποστρατεία, η οποία έχει εκτελέσει χρέη γενικής επιθεωρήτριας Αστυνομίας Αλλοδαπών και Προστασίας Συνόρων.

Η κοινή δήλωση προέβλεπε ότι η Ευρωπαϊκή Ενωση και συγκεκριμένα κάθε κράτος-μέλος μπορεί να εκδίδει και να χορηγεί ταξιδιωτικά έγγραφα στους Αφγανούς προκειμένου να ταξιδέψουν, εφόσον τα αναγκαία έγγραφα δεν εκδίδονταν από το Αφγανιστάν ή την πρεσβεία του μέσα σε εύλογο χρονικό διάστημα.

«Στις 8 Νοεμβρίου 2017 είχαμε ολοκληρώσει τις διαδικασίες και παραλάβαμε από το Ιδρυμα Εκτύπωσης Τραπεζογραμματίων της Τράπεζας της Ελλάδος 9.000 τέτοια ταξιδιωτικά έγγραφα, με σκοπό να προχωρήσουμε σε επιστροφές», τονίζει η κ. Τσιριγώτη.

Η πρώτη επιστροφή μεταναστών στο Αφγανιστάν οργανώθηκε στις 8 Μαΐου 2018 από κοινού με την Ουγγαρία. Σε αυτή την πτήση επιστροφής από την Ελλάδα έφυγαν δύο Αφγανοί. Περίπου ένα μήνα αργότερα, στις 25 Ιουνίου 2018, «προγραμματίζαμε πτήση προς το Αφγανιστάν με συνολικά 75 Αφγανούς, οι οποίοι δεν είχαν καταθέσει αίτημα ασύλου και βρίσκονταν υπό κράτηση», διηγείται η ίδια. Προσθέτει ότι είναι δύσκολο να βρεθούν αεροπορικές εταιρείες που να θέλουν να πραγματοποιήσουν τέτοιες πτήσεις, καθώς «το Αφγανιστάν είναι μια ιδιαίτερη χώρα που, ανάλογα με τη συγκυρία, συχνά δεν υπάρχει ασφάλεια πτήσεων». Οταν επιτέλους ολοκληρώθηκαν οι σχετικές διαδικασίες, οι αρχές στο Αφγανιστάν δεν ανταποκρίθηκαν όπως θα έπρεπε όσον αφορά τις απαντήσεις που απαιτούνταν, με αποτέλεσμα η πτήση να ματαιωθεί την τελευταία στιγμή. Αξίζει να σημειωθεί ότι η Ελλάδα δεν διαθέτει πρεσβεία στον Αφγανιστάν και όλες οι διαδικασίες πραγματοποιούνται μέσω της πρεσβείας στο Ισλαμαμπάντ του Πακιστάν.

Στις 2 Ιουνίου η πτήση επαναπροσδιορίστηκε, «όμως από τους 75 παράνομους μετανάστες είχαν πλέον μείνει 51, καθώς οι υπόλοιποι στο μεταξύ κατέθεσαν αίτημα ασύλου», προσθέτει. «Ομως, δυστυχώς, σχεδόν μία εβδομάδα πριν από την πραγματοποίηση της πτήσης, στις 26/6/2018, η αφγανική πρεσβεία μάς έστειλε μια ρηματική διακοίνωση όπου, εκτός των άλλων, αναφερόταν ότι για να πραγματοποιηθεί η επιστροφή απαιτούνταν διμερής συμφωνία επανεισδοχής των δύο χωρών».

Αμεσα ξεκίνησε διαδικασία ενημέρωσης από την πλευρά της Ελλάδας των αρμόδιων οργάνων της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και του Frontex. Παράλληλα, έγιναν επαφές μέσω του υπουργείου Εξωτερικών και του υπουργείου Μετανάστευσης με τον πρέσβη του Αφγανιστάν στην Ελλάδα.

Στο χρονικό διάστημα που μεσολάβησε, όμως, από τα 75 άτομα που αρχικά προορίζονταν να επιστραφούν, απέμειναν 15. Οι υπόλοιποι είχαν καταθέσει σταδιακά αίτημα ασύλου. «Ο αριθμός των ατόμων πλέον δεν δικαιολογούσε την πραγματοποίηση αποκλειστικής πτήσης, εφόσον το κόστος είναι 300.000 ευρώ», λέει η κ. Τσιριγώτη και προσθέτει ότι έγινε προσπάθεια στη συνέχεια οι επιστροφές να πραγματοποιηθούν με εμπορική πτήση. «Ομως, η μόνη εταιρεία που πραγματοποιούσε πτήσεις προς την Καμπούλ ήταν η Turkish. Η διεύθυνση μετανάστευσης του τουρκικού υπουργείου Εσωτερικών, όμως, δεν έδωσε άδεια για να πραγματοποιηθεί τράνζιτ στην Κωνσταντινούπολη, οπότε και αυτό το σχέδιο ματαιώθηκε», καταλήγει.

Το 2017-2018 πραγματοποιήθηκαν 3.500 αιτήματα επιστροφών προς το Αφγανιστάν από την πλευρά της Ελλάδας, αλλά δεν κατέστη δυνατό να πραγματοποιηθούν.

Νέο ευρωπαϊκό σύμφωνο για μετανάστευση – άσυλο

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή αναμένεται να καταθέσει μέσα στο πρώτο τρίμηνο του 2020 σχέδιο για ένα νέο ευρωπαϊκό σύμφωνο για τη μετανάστευση και το άσυλο. Οπως τόνισε ο αντιπρόεδρος της Ε.Ε., Μαργαρίτης Σχοινάς, «η Ευρώπη δεν μπορεί να ζήσει σε συνθήκες μηδενικής μετανάστευσης». Το σχέδιο, λοιπόν, θα προτείνει τρόπους ώστε να χαραχθεί ένας δρόμος νόμιμης μετανάστευσης με τρίτες χώρες μέσω παροχής βίζας ή υποτροφιών. Ετσι, η Ευρώπη θα υποδέχεται νόμιμους μετανάστες υψηλών προσόντων από τη μια πλευρά και από την άλλη θα έχει έναν τρόπο να πείσει τις χώρες να δεχθούν επιστροφές όσων έρχονται παρανόμως.

Οσον αφορά την υποδοχή και τη φιλοξενία προσφύγων και την παροχή ασύλου, ο νέος μηχανισμός θα περιλαμβάνει όλα τα κράτη-μέλη της Ε.Ε. «Θα πρέπει να υπάρχει ένα πρώτο σημαντικό “καλάθι” επιμερισμού των βαρών, το οποίο όμως για να λειτουργήσει πρέπει να έχει μια κρίσιμη μάζα κρατών-μελών που θα συμμετέχουν, γιατί αλλιώς όλη η αρχιτεκτονική θα καταρρεύσει. Σε άλλα “καλάθια” μπορούμε να έχουμε συνεισφορές σε μέσα, σε ρόλους στις επιστροφές, σε προσωπικό, αλλά κανένας δεν θα  βγαίνει έξω από το σύστημα αλληλεγγύης», αποκαλύπτει ο επίτροπος.  

Το νέο ευρωπαϊκό σύμφωνο για τη μετανάστευση και το άσυλο σχεδιάζεται να κατατεθεί ως πρόταση στη Σύνοδο Κορυφής, που θα πραγματοποιηθεί στις 25-26 Μαρτίου.

Ο στόχος είναι κατά τη διάρκεια της γερμανικής προεδρίας –δεύτερο εξάμηνο του 2020– να ολοκληρωθούν οι διαπραγματεύσεις, ώστε έως το τέλος του χρόνου να έχει ψηφιστεί.

Πηγή: kathimerini.gr