Σχέσεις σεβασμού και φιλίας στις ανασκαφές

178

Τους θυμάται να δουλεύουν με επιμονή και μεράκι για να φέρουν στο φως τα μυστικά περασμένων αιώνων. Ως παιδί η Μαρία Ζαχαροπούλου έβλεπε από το μπαλκόνι του πατρικού της σπιτιού στη Χώρα Μεσσηνίας τις εργασίες Αμερικανών και Ελλήνων αρχαιολόγων στο διπλανό κτίριο, που τους είχε παραχωρήσει η τοπική κοινότητα. Τους κοιτούσε με θαυμασμό και περιέργεια. Ηθελε να ενταχθεί στην ομάδα τους.

«Μεγάλωσα με το Ανάκτορο του Νέστορος και το Μουσείο της Χώρας. Είναι ο τόπος μου, η πατρίδα μου», λέει στην «Κ». Υποσυνείδητα, αυτή η γειτνίαση με την Ιστορία, ήταν ένας από τους λόγους που την οδήγησαν να σπουδάσει Αρχαιολογία. Αρκετά χρόνια αργότερα πραγματοποιήθηκε και το παιδικό της όνειρο. Από τον Μάιο του 2018 εργάζεται στην ανασκαφική έρευνα του Πανεπιστημίου του Σινσινάτι. Πρόσφατα η αρχαιολογική σκαπάνη εντόπισε στην περιοχή δύο νέους, ασύλητους θολωτούς τάφους του 15ου αιώνα π.Χ. Είχε προηγηθεί, σε κοντινό σημείο, το 2015, η ανακάλυψη ενός από τα πιο σημαντικά σε πλούτο προϊστορικά ταφικά μνημεία της ηπειρωτικής Ελλάδας: ο τάφος του Γρύπα Πολεμιστή.

Πίσω από τα εντυπωσιακά ευρήματα, όμως, κρύβονται μακραίωνοι δεσμοί φιλίας. Σχέσεις αλληλοσεβασμού και εμπιστοσύνης μεταξύ του ντόπιου πληθυσμού και των Αμερικανών αρχαιολόγων, που σφυρηλατήθηκαν μέσα από την πολυετή συνεργασία τους.

Το 2015, με αφορμή την ανακάλυψη του τάφου του Γρύπα Πολεμιστή, η «Κ» είχε αναδείξει την ιστορία του Καρλ Μπλέγκεν, καθηγητή του Πανεπιστημίου του Σινσινάτι, ο οποίος αφιέρωσε μεγάλο μέρος της ζωής του σε ανασκαφές στη Χώρα Μεσσηνίας πριν και μετά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο. Σε ένα εγκαταλελειμμένο οίκημα του Ερυθρού Σταυρού ο Μπλέγκεν, μαζί με τη σύζυγό του, πρόσφερε στους ντόπιους απογευματινό τσάι και καλούσε τα παιδιά του χωριού για να τους διηγηθεί σε αρχαία ελληνικά ιστορίες από τα ομηρικά έπη.

«Με τα χρόνια οι δεσμοί μας με τους ντόπιους έγιναν ακόμη πιο ισχυροί. Είναι πολύ υπερήφανοι για τη δουλειά που γίνεται στην περιοχή τους και πολύ προστατευτικοί απέναντί μας», λέει στην «Κ» η Αμερικανίδα αρχαιολόγος Σάρον Στόκερ. Μαζί με το σύζυγό της Τζακ Ντέιβις, καθηγητή Αρχαιολογίας στο Πανεπιστήμιο του Σινσινάτι, διευθύνουν τη διεθνή αρχαιολογική ομάδα που πραγματοποιεί την έρευνα στην περιοχή. Το ανασκαφικό πρόγραμμα διεξάγεται από την Αμερικανική Σχολή Κλασικών Σπουδών της Αθήνας υπό την εποπτεία της Εφορείας Αρχαιοτήτων Μεσσηνίας.


Τον περασμένο Νοέμβριο, σε ένα τοπικό εστιατόριο, τα μέλη της ανασκαφικής ομάδας οργάνωσαν Δείπνο των Ευχαριστιών προς τιμήν των Αμερικανών αρχαιολόγων, αποδεικνύοντας εμπράκτως τις άριστες σχέσεις μεταξύ τους.

«Αυτή η δουλειά με έχει κάνει καλύτερο άνθρωπο», λέει η Σία Γιαννακοπούλου, επιστάτρια στην αρχαιολογική ανασκαφή. Προτού αναλάβει αυτό το πόστο εργαζόταν ως βοηθός οδοντιάτρου στην Καλαμάτα. «Ηρθε η κρίση, οι οδοντίατροι δεν χρειάζονταν βοηθούς και έμεινα χωρίς δουλειά. Ετσι ξεκίνησε αυτή η ωραία ιστορία», αναφέρει. Η μητέρα της, αγρότισσα στο επάγγελμα, βοηθούσε κατά καιρούς τους αρχαιολόγους στη Χώρα Μεσσηνίας πλένοντας τα κεραμικά, τα αγγεία και τα θραύσματα που έβρισκαν στις τομές. Κάπως έτσι ξεκίνησε και η κ. Γιαννακοπούλου το 2011. Πλέον, ως επιστάτρια, είναι υπεύθυνη για τη διαχείριση του εργατικού δυναμικού.

Οι ντόπιοι εργάτες

Οπως εξηγεί, στα σκάμματα των πρόσφατων ερευνών απασχολήθηκαν 23 εργάτες. Στην πλειονότητά τους αγρότες στο κύριο επάγγελμα, με καταγωγή από τα γύρω χωριά: Πύλο, Χώρα, Γαργαλιάνους, Ρωμανό, Κορυφάσιο. Τον Οκτώβριο και τον Νοέμβριο η επιστάτρια μοίραζε τις βάρδιές τους, με κατανόηση, ανάλογα και με τις υποχρεώσεις που είχαν στα χωράφια, καθώς ήταν περίοδος συγκομιδής της ελιάς. Ανάμεσα στους εργάτες, πάντως, βρίσκεται και ένας ναυτικός από τη Γιάλοβα, ο μεγαλύτερος ηλικιακά, στα 62 του έτη. Στην ανάπαυλα των ανασκαφών διηγείτο ιστορίες από τα μακρινά ταξίδια του στη θάλασσα. Η κ. Γιαννακοπούλου λέει ότι οι εργάτες και οι οικογένειές τους θεωρούν τους Αμερικανούς αρχαιολόγους συγχωριανούς τους. «Τους έχουν σε εκτίμηση, πολύ ψηλά», τονίζει.

Η σχέση των αρχαιολόγων με το εργατικό δυναμικό της περιοχής κρατάει πολλά χρόνια. Στη δεκαετία του ’90 ο Τζακ Ντέιβις έδινε διαλέξεις σε ανέργους και αρκετοί νέοι είχαν απασχοληθεί τότε στις ανασκαφές. Το 2011 ο κ. Ντέιβις και ο Πολιτιστικός Σύλλογος Χώρας τίμησαν 48 οικογένειες, τα μέλη των οποίων είχαν εργαστεί στις ανασκαφές μαζί με τον Καρλ Μπλέγκεν. Εκείνη τη βραδιά, και κάποιοι ηλικιωμένοι εργάτες παρέλαβαν υποβασταζόμενοι τους τιμητικούς φακέλους τους.

Τον περασμένο Νοέμβριο, σε ένα τοπικό εστιατόριο, τα μέλη της ανασκαφικής ομάδας οργάνωσαν Δείπνο των Ευχαριστιών προς τιμήν των Αμερικανών αρχαιολόγων. Διακόσμησαν μια τούρτα με τη φωτογραφία της Κανέλλας, μιας σκυλίτσας που τους συντρόφευε στις εργασίες, και την ευχή: «Team Καρπούζι Happy Thanksgiving». Αποκάλεσαν έτσι την ομάδα τους γιατί οι θολωτοί τάφοι που ανακαλύφθηκαν προστατεύονταν από χιλιάδες λίθους «σε μέγεθος καρπουζιού», τους οποίους χρειάστηκε να μετακινήσουν.

Η αρχαιολόγος Μαρία Ζαχαροπούλου γνώρισε την κ. Στόκερ το 2013, όταν ανέλαβε το έργο της αλλαγής του στεγάστρου στο Ανάκτορο του Νέστορος. «Ο,τι κι αν χρειάστηκα από βοήθεια ή γνώσεις, η Σέρι ήταν πάντα εκεί», λέει. Η σύμβασή της με την Εφορεία Αρχαιοτήτων έληξε μόλις παρέδωσε το έργο, ώσπου το 2018 οι δρόμοι των δύο γυναικών αντάμωσαν ξανά και η κ. Ζαχαροπούλου εντάχθηκε στην ανασκαφική ομάδα των Αμερικανών. «Δουλεύω στο μέρος όπου γεννήθηκα και τους νιώθω δικούς μου ανθρώπους», λέει.

Πηγή: kathimerini.gr