Bάλτε στο τραπέζι σας… τους εισβολείς της Μεσογείου

446

Το λεονταρόψαρο ή λεοντόψαρο καταγράφηκε επισήμως πρώτη φορά το 2015 στη Ρόδο. Εχει ελάχιστους θηρευτές, τεράστια πείνα και αναπαράγεται με φρενήρεις ρυθμούς, με αποτέλεσμα να είναι ένα από τα πλέον χωροκατακτητικά ξενικά είδη. SHUTTERSTOCK

Οι «Γερμανοί» απογειώνουν, λένε, μια κακαβιά, αλλά και οι «τρομπέτες» δίνουν έξοχες ασιατικές σούπες. Ιδανική εκδοχή του λεονταρόψαρου είναι σεβίτσε, ψημένο δηλαδή στο λάιμ, με μπόλικο κόλιανδρο, αβοκάντο, ίσως λίγο μάνγκο ή πορτοκάλι, ή, λεπτοκομμένο καρπάτσιο με εξωτικό passion fruit. Αν και το εν λόγω ψάρι αποτελεί επίσης πρώτης τάξεως πρωτεΐνη για μια ελαφριά μακαρονάδα, ό,τι πρέπει για τις ημέρες που θα ακολουθήσουν την ακατάσχετη κρεοφαγία των εορτών.

Μέχρι και καταξιωμένοι σεφ «επιστρατεύθηκαν» στη μάχη που μαίνεται στη Μεσόγειο και δη στις ελληνικές θάλασσες, στον υπέρ πάντων αγώνα εναντίον των εισβολέων με τα πολύχρωμα πτερύγια!

Ο λόγος φυσικά για τα λεγόμενα ξενικά είδη ψαριών, τα οποία προέρχονται κυρίως από την Ερυθρά Θάλασσα και καθώς δεν έχουν θηρευτές πολλαπλασιάζονται με φρενήρεις ρυθμούς και «επιβάλλονται» στα υπόλοιπα είδη. Στη Μεσόγειο έχουν καταγραφεί μέχρι σήμερα περισσότερα από 1.000 ξενικά είδη, από τα οποία περισσότερα από 230 έχουν εντοπιστεί στο θαλάσσιο περιβάλλον της Ελλάδας.

Οι οργανώσεις που ασχολούνται με τα υδάτινα οικοσυστήματα αλλά και τις νησιώτικες κοινωνίες έχουν κρούσει εδώ και καιρό τον κώδωνα του κινδύνου, καθώς τα ψάρια-εισβολείς εξελίσσονται σταδιακά σε μείζον πρόβλημα με οικονομικές αλλά και κοινωνικές προεκτάσεις.

«Φά’ το πριν τα φάει»

Στο πλαίσιο αυτό, το Cyclades Preservation Fund, σε συνεργασία με την περιβαλλοντική οργάνωση iSea, υλοποιούν την εκστρατεία «Φά’ το πριν τα φάει» με στόχο την ενημέρωση της τοπικής κοινωνίας στις Κυκλάδες για το πρόβλημα των ξενικών ειδών, τις επιπτώσεις που επιφέρουν στην τοπική οικονομία, στον τουρισμό και στην ανθρώπινη υγεία. Μεταξύ των μέτρων αντιμετώπισης του προβλήματος έχει προταθεί η κατανάλωση των βρώσιμων ξενικών ειδών.  

Στο πλαίσιο του προγράμματος εκδόθηκε πρόσφατα το πρώτο ηλεκτρονικό βιβλίο συνταγών για βρώσιμα θαλάσσια ξενικά είδη στην Ελλάδα (μπορείτε να το «αλιεύσετε» στην ιστοσελίδα isea.com.gr).

Τις συνταγές εμπνεύστηκαν οι σεφ Αλέξανδρος Ουντίλα, Χρήστος Χήτος και Κώστας Αγγελόπουλος. «Σκοπός του βιβλίου δεν αποτελεί μόνο να δοκιμάσει το κοινό νέες ξεχωριστές γεύσεις, αλλά και να ενημερωθεί για τα ξενικά είδη, τις επιπτώσεις τους και να συμβάλει στον μετριασμό του πληθυσμού βρώσιμων ξενικών ειδών, όπως τα λεονταρόψαρα, οι “Γερμανοί”, οι “τρομπέτες” και όχι μόνο» λέει στην «Κ» η διευθύντρια του Cyclades Preservation Fund, Aννυ Μητροπούλου.

Γιατί το λεονταρόψαρο (ή λεοντόψαρο ή Pterois miles) εκτός από πολύ εντυπωσιακό είναι και πολύ νόστιμο. Εισήλθε στη Μεσόγειο από την Ερυθρά Θάλασσα και καταγράφηκε επίσημα πρώτη φορά το 2015 στη Ρόδο. Εχει ελάχιστους θηρευτές, τεράστια πείνα και αναπαράγεται με φρενήρεις ρυθμούς, με αποτέλεσμα να είναι ένα από τα πλέον χωροκατακτητικά ξενικά είδη. Σήμερα εντοπίζεται σε όλα τα νησιά του Νοτίου Αιγαίου, την Κρήτη, τις Κυκλάδες, ακόμα και το Ιόνιο. Η αλιεία του και η κατανάλωσή του θα μπορούσαν να βοηθήσουν να μετριαστούν οι πληθυσμοί του και να ανακουφίσουν τα θαλάσσια οικοσυστήματα από την επιβλητική του παρουσία.

Προσεκτικό καθάρισμα

Ωστόσο, οι αλιείς το αποφεύγουν καθώς τα αγκάθια του είναι δηλητηριώδη και το τσίμπημά του μπορεί να προκαλέσει οξύ πόνο, οίδημα, ακόμα και αλλεργικό σοκ σε σπάνιες περιπτώσεις. Παρ’ όλα αυτά το κρέας του θεωρείται εξαιρετικά εύγεστο και σε άλλες περιοχές του κόσμου το lion fish αποτελεί εκλεκτό έδεσμα. Μοναδική προϋπόθεση για την κατανάλωσή του είναι η προσοχή στο καθάρισμά του – τα αγκάθια της ράχης, της κοιλιάς, των πλευρών και της ουράς πρέπει να αφαιρούνται με ένα ψαλίδι και φορώντας σκληρό λαστιχένιο γάντι.

Ενας ακόμα πολύ νόστιμος εισβολέας είναι ο «Γερμανός» (Siganus luridus & Siganus rivulatus), υποτροπικό ψάρι, που εισήλθε στην περιοχή μας μέσω της διώρυγας του Σουέζ. Υπάρχει σε μεγάλη αφθονία σήμερα, έχοντας εξαπλωθεί ευρέως στις ακτές του Νοτίου Αιγαίου, στην Κρήτη και στο Ιόνιο, ωστόσο δεν είναι ιδιαίτερα δημοφιλής, παρά τη γευστική του αξία.

Στην Ελλάδα ο «Γερμανός», που είναι πιο γνωστός στους αλιείς με τις ονομασίες αγριόσαλπα ή κουρκούνα, καταναλώνεται κυρίως από τους ψαράδες και τους μερακλήδες νησιώτες, ενώ σε άλλες μεσογειακές χώρες όπως η Κύπρος θεωρείται «ακριβό» ψάρι. Σύμφωνα με τους ειδικούς, επιλέγοντάς το ως καταναλωτές θα βοηθήσουμε να μειωθούν οι πιέσεις προς τα πιο αλιευμένα είδη όπως οι ροφοί και οι σφυρίδες, στηρίζοντας παράλληλα το εισόδημα των ντόπιων ψαράδων. Και ο «Γερμανός» θέλει προσοχή στο καθάρισμα λόγω της μικρής ποσότητας δηλητηρίου στα αγκάθια της ράχης και της κοιλιάς τους.


Ο «Γερμανός», που είναι πιο γνωστός στους ψαράδες με τις ονομασίες αγριόσαλπα ή κουρκούνα, σε άλλες μεσογειακές χώρες, όπως η Κύπρος, θεωρείται «ακριβό» ψάρι.

Η «τρομπέτα» (Fistularia commersonii) ή αλλιώς φιστουλάρια καταγράφηκε πρώτη φορά στην Ελλάδα το 2001 και από τότε έχει επεκταθεί σε όλο το Νότιο Αιγαίο, το Νότιο Ιόνιο και τις Κυκλάδες. Ξεχωρίζει καθώς το σώμα της είναι κάθετα πεπλατυσμένο, ενώ η ουρά της τελειώνει σε μαστιγοειδή σχηματισμό.

Δεν της φαίνεται, αλλά αποτελεί μεγάλη απειλή για τα οικοσυστήματα, καθώς πρόκειται για θηρευτή που τρέφεται κυρίως με βενθικά ψάρια και «γόνο». Το κρέας της πάντως είναι πολύ νόστιμο και παρά το σχήμα της έχει αρκετή σάρκα για να μαγειρευτεί. Είναι πολύ γνωστή στην Τουρκία, στη Συρία, στον Λίβανο κ.α. 

Το βιβλίο συνταγών έχει στόχο τη διασύνδεση των βρώσιμων ειδών με την αγορά. «Είναι μια απολύτως win win… win πρακτική καθώς και οι αλιείς θα έχουν ένα κίνητρο να αξιοποιούν αυτά τα ψάρια όταν τα βρίσκουν στα δίχτυα τους, σταματώντας συνεπώς να κυνηγούν άλλα απειλούμενα είδη, μετριάζοντας τον πληθυσμό των ξενικών στις θάλασσές μας και παρέχοντας φρέσκο ψάρι στο πιάτο μας», εξηγεί η κ. Μητροπούλου. 

Προσοχή στον λαγοκέφαλο

Οι ειδικοί τονίζουν, ωστόσο, ότι δεν είναι όλα τα ξενικά είδη βρώσιμα. Οπως προειδοποιούν οι άνθρωποι του ΕΛΚΕΘΕ, ο λαγοκέφαλος για παράδειγμα που αλιεύεται πλέον σε όλη την Ελλάδα, είναι επικίνδυνο ψάρι και δεν τρώγεται. Περιέχει τετροδοτοξίνη, δηλητήριο που παραμένει στο ψάρι ακόμα και όταν αυτό έχει μαγειρευτεί. 

Δύο εύκολες και νόστιμες συνταγές 

Λιγκουίνι με σάλτσα λεονταρόψαρου
ΥΛΙΚΑ: 400 γραμμάρια μακαρόνια λιγκουίνι • 1 μεγάλο λεονταρόψαρο καθαρισμένο και φιλεταρισμένο • 1 μικρό κρεμμυδάκι ξερό

• 2 κουταλιές του γλυκού ελαιόλαδο • 3 ώριμες ντομάτες • 3 κουταλιές του γλυκού ποτό τύπου μπράντι • Μαϊντανό, αλάτι, πιπέρι και ό,τι άλλα βότανα θέλετε όπως δεντρολίβανο κ.τ.λ.

ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ: Βράστε τα λιγκουίνι. Σοτάρετε το κρεμμυδάκι μαζί με λάδι και το φιλέτο του λεονταρόψαρου στο τηγάνι. Σβήστε με το μπράντι και προσθέστε τις ντομάτες κομμένες σε κυβάκια. Τοποθετήστε στο τηγάνι λίγο από το νερό των λιγκουίνι και σβήστε το μάτι. Προσθέστε αλάτι, πιπέρι και τα βότανα.

Φιλέτο «Γερμανού» με μαύρο πιπέρι και πάπρικα
ΥΛΙΚΑ: 4 φιλέτα «Γερμανού» • 1 κουταλιά της σούπας (Κ.Σ.) πάπρικα καυτερή • 1 Κ.Σ. αλάτι • 1 ½ Κ.Σ. μαύρο πιπέρι • 1 κουταλιά του γλυκού πιπέρι καγιέν • 1 ½ Κ.Σ. ρίγανη • 1 ½  Κ.Σ. κρεμμύδι σε σκόνη

• 1 ½ Κ.Σ. σκόρδο σε σκόνη • 1/4 της κούπας βούτυρο.

ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ: Ανακατέψτε καλά όλα τα στεγνά υλικά σε ένα μπολ και στη συνέχεια βουτήξτε στο μείγμα τα φιλέτα. Λιώστε το βούτυρο σε ένα τηγάνι και μαγειρέψτε τα για 2-3 λεπτά.

Πηγή: kathimerini.gr