Μία από τις πρώτες ανακαλύψεις της κ. Κρανιά, η οποία οδήγησε στη δημιουργία θεραπειών για την καρδιακή ανεπάρκεια, ήταν ότι μια μικρή πρωτεΐνη, η φωσφολαμβάνη, είναι κρίσιμη στη ρύθμιση της καρδιακής συσταλτικότητας.
Ηταν 17 Νοεμβρίου, όταν στο Συνεδριακό Κέντρο Πενσιλβάνια, στο κέντρο της Φιλαδέλφειας των ΗΠΑ, η Ελληνίδα ερευνήτρια Ευαγγελία Κρανιά άκουσε το όνομά της από τα ηχεία και έπειτα ένα δυνατό, πηγαίο χειροκρότημα από το κοινό. Και ποιο κοινό; Αυτό που κάθε επιστήμονας υπολογίζει περισσότερο, τους συναδέλφους, τους «peers», αυτούς που γνωρίζουν πολύ καλά τις απαιτήσεις και θυσίες της έρευνας αιχμής. Η δρ Κρανιά, καθηγήτρια και διευθύντρια Καρδιαγγειακής Βιολογίας στην Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου του Σινσινάτι, η γυναίκα πίσω από ορισμένες από τις σημαντικότερες ανακαλύψεις για τη λειτουργία των καρδιακών κυττάρων και τον σημαντικό ρόλο που έχει μια πρωτεΐνη στις αρρυθμίες, τιμήθηκε στο μεγαλύτερο συνέδριο της Αμερικανικής Ενωσης Καρδιολογίας (American Heart Association-AHA) με το AHA Basic Research Prize, το μεγαλύτερο βραβείο που απονέμει η Ενωση σε βασικούς ερευνητές από όλο τον κόσμο.
«Αυτά τα βραβεία είναι εξαιρετικά σημαντικά για έναν ερευνητή» θα σχολίαζε αργότερα στην «Κ» η διακεκριμένη Ελληνίδα επιστήμονας. «Αναγνωρίζουν τη συμβολή τους στο επιστημονικό τους πεδίο και σε συγκεκριμένες εξελίξεις προς νέες θεραπευτικές προσεγγίσεις σε διάφορες νόσους. Στην περίπτωσή μας, στην καρδιακή ανεπάρκεια και στις αρρυθμίες. Ο απώτερος στόχος όλων μας είναι να “ξυπνήσουμε σε ένα πιο υγιές αύριο”». Μία από τις πρώτες ανακαλύψεις της ήταν ότι μια μικρή πρωτεΐνη, η φωσφολαμβάνη, είναι κρίσιμη στη ρύθμιση της καρδιακής συσταλτικότητας. Η ανακάλυψή της αυτή οδήγησε στη δημιουργία θεραπειών για την καρδιακή ανεπάρκεια. «Εχουμε επίσης ταυτοποιήσει μεταλλάξεις της φωσφολαμβάνης που μπορεί να λειτουργήσουν ως διαγνωστικοί ή προγνωστικοί δείκτες στην καρδιοπάθεια και αυτό θα μας επιτρέψει στο μέλλον να αναπτύξουμε “εξατομικευμένα φάρμακα”».
Η δρ Κρανιά είναι σήμερα το μεγαλύτερο γυναικείο ελληνικό όνομα στην επιστήμη για καρδιαγγειακές νόσους. Κάποτε, όμως, ήταν ένα 18χρονο κορίτσι που έφευγε από τη Θεσσαλονίκη για τις ΗΠΑ, με μόνο της όπλο την υποτροφία Fullbright. Ηταν 1966. «Ακόμα με εκπλήσσουν το θάρρος και η αποφασιστικότητα εκείνης της 18χρονης κοπέλας», λέει η ίδια. «Μου έλειψε πολύ η οικογένειά μου και το ταξίδι στις ΗΠΑ ήταν πολιτισμικό σοκ. Ομως ήμουν αποφασισμένη να πετύχω και σιγά σιγά άρχισα να το νιώθω σπίτι μου. Ακόμα βέβαια μου λείπουν η οικογένειά μου, το φαγητό, η λιακάδα και οι… παραλίες της Χαλκιδικής!». Σπούδασε Βιολογία/Βιοχημεία στο Πανεπιστήμιο του Σικάγου και έλαβε το διδακτορικό της στη Μοριακή Βιολογία και Βιοχημεία από το Πανεπιστήμιο Northwestern το 1974. Από το 1978 εντάχθηκε στο διδακτικό προσωπικό του Πανεπιστημίου του Σινσινάτι. Εκείνα τα χρόνια (αλλά και σήμερα σε μεγάλο βαθμό), η ερευνητική κοινότητα της καρδιάς ήταν ανδροκρατούμενη. «Δεν θεωρώ το ότι είμαι γυναίκα υπήρξε ανάχωμα στην εξέλιξη της καριέρας μου. Ημουν μάλιστα τυχερή να έχω μεγάλη στήριξη από τους άνδρες συναδέλφους μου. Μόνη εξαίρεση τα πρώτα χρόνια που ως νεαρή επιστήμονας ένιωθα αρκετή μοναξιά ειδικά στις επιστημονικές συσκέψεις. Ηταν βασίλειο των ανδρών που δεν ήταν και πολύ πρόθυμοι να ενσωματώσουν μια γυναίκα επιστήμονα στους κύκλους τους». Οπως λέει πάντως η ίδια, όλο και περισσότερες γυναίκες αναλαμβάνουν ηγετικές θέσεις στον κλάδο.
Η πρόσφατη διάκρισή της τίμησε και την ελληνική επιστημονική κοινότητα. Ολα αυτά τα χρόνια, η δρ Ευαγγελία Κρανιά διατηρεί ακμαία την επαφή με την έρευνα στη χώρα μας. Πριν από 15 χρόνια ήταν στον κεντρικό πυρήνα των ανθρώπων που είχε καλέσει ο Γρηγόρης Σκαλκέας για να στήσουν το Ινστιτούτο Ιατροβιολογικών Ερευνών Ακαδημίας Αθηνών, το κορυφαίο σήμερα στην Ελλάδα. «Υπήρξε μεγάλη ευλογία να έχω την ερευνητική μου ομάδα του πανεπιστημίου του Σινσινάτι και την ομάδα της Αθήνας να δουλεύουν τόσο στενά και να συμπληρώνουν η μία την άλλη». Εχει επίσης συνεργαστεί στενά με την ομάδα του κ. Κρεμαστινού και κυρίως τον δρα Κολοκάθη. Ηταν μάλιστα στην Ελλάδα που ανακάλυψε τις πρώτες μεταλλάξεις του γονιδίου της φωσφολαμβάνης. Οπως λέει, «οι Ελληνες επιστήμονες είναι δυνατοί, καινοτόμοι και πολύ αφοσιωμένοι στο πεδίο τους. Δυστυχώς υπάρχει έλλειψη στήριξης με κονδύλια που θα τους βοηθούσε να εξελίξουν τις ιδέες και τα πρότζεκτ τους. Παρ’ όλα αυτά, οι επιστημονικές συνεισφορές τους είναι άριστες, ενώ δημοσιεύονται συχνά στα μεγαλύτερα επιστημονικά περιοδικά του κλάδου».
Αραγε απομυθοποιούν ποτέ οι ερευνητές την καρδιά; «Εχουμε ακόμα πολλά να μάθουμε για τους μοριακούς μηχανισμούς και τα μονοπάτια που σχετίζονται με την καρδιακή ανεπάρκεια και την αρρυθμία… Η καρδιά δεν είναι απλώς ένα όργανο. Είναι η βασική πηγή ζωής και θανάτου για το μυαλό και το σώμα».
Πηγή: kathimerini.gr
