«Οταν βρέθηκαν το πρώτα ανθρώπινα οστά, δεν κοιμόμουν τη νύχτα», θυμάται η αρχαιολόγος δρ Μαρία Ανδρεαδάκη-Βλαζάκη. Ο λόγος της συζήτησής μας είναι οι πρόσφατες ανακοινώσεις για τα ευρήματα της φετινής περιόδου (Αύγουστος – Σεπτέμβριος 2019) από τη συστηματική ανασκαφή στον λόφο Καστέλλι στην Παλιά Πόλη Χανίων, που διεξάγει η Εφορεία Αρχαιοτήτων Χανίων – η κ. Ανδρεαδάκη-Βλαζάκη ως επίτιμη γενική διευθύντρια Αρχαιοτήτων και Πολιτιστικής Κληρονομιάς με τη συμμετοχή της αρχαιολόγου της Εφορείας, Ευτυχίας Πρωτοπαπαδάκη. Εδώ όπου η σύγχρονη πόλη σφύζει από ζωή, έχουν ανακαλυφθεί τα ίχνη από τον πρώτο οικισμό του τέλους της 4ης χιλιετίας π.Χ.
Η θυσία της Πολυξένης, θυγατέρας του Πριάμου, όπως εικονίζεται σε αμφορέα του Ζωγράφου του Τιμιάδη.
Τους δύο προηγούμενους μήνες, το ολιγομελές συνεργείο τεχνητών που απασχολήθηκε στον χώρο της πολύ δύσκολης ανασκαφής της οδού Κατρέ 1, έφερε στο φως την επέκταση προς νότια μιας μεγάλης υπόστυλης αυλής. Το δάπεδο από ισχυρό κονίαμα (tarazza), πάχους περίπου 10 εκ., είναι χαρακτηριστικό των μυκηναϊκών ανακτόρων της ηπειρωτικής Ελλάδας και αποτελεί σημαντικό στοιχείο για τον χαρακτηρισμό του χώρου ως τμήματος του μυκηναϊκού ανακτόρου της Κυδωνίας, της πόλης που ήκμασε εδώ. Σε αυτό το δάπεδο έλαβε χώρα το γεγονός που τάραξε την αρχαιολόγο.
Ηταν μια τελετουργική ανθρωποθυσία, «ένα ανέλπιστο εύρημα», σύμφωνα με την ίδια. Μακάβριο με τα σημερινά δεδομένα, αλλά διόλου ξένο με την ελληνική αρχαιότητα, καθώς η μυθολογία διαθέτει άφθονα παραδείγματα εξαγνιστικής θυσίας κυρίως παρθένων, σε περιόδους λοιμών και λιμών ή άλλων εξαιρετικών περιστάσεων και συχνά πριν από πολεμική σύρραξη. Τα διαμελισμένα σώματα τοποθετήθηκαν στο κομματιασμένο και «ανοιγμένο» από τον σεισμό δάπεδο και σφραγίστηκαν με πέτρες και πλάκες. Οι μύθοι των νέων γυναικών στον ρόλο εξιλαστήριων θυμάτων, ένα θέμα ιδιαίτερα αγαπητό στις αρχαίες τραγωδίες, παρουσιάζονται ως πράξεις βαθιάς υποταγής στο θείο.
Το κρανίο της νεαρής γυναίκας μετά την επανένωση των διανοιγμένων οστών στο εργαστήριο της Εφορείας Χανίων (αριστερά). Λεπτομέρεια από την απόθεση της θυσίας (δεξιά).
Πιο συγκεκριμένα, κατά τις προηγούμενες ανασκαφικές περιόδους (2009-2012) διαπιστώθηκε ότι η μεγάλη ανακτορική αυλή κατά τον 13 αι. π.Χ. χρησιμοποιείτο γενικώς για τελετουργικές πράξεις. Κορυφαίο και μοναδικό επεισόδιο υπήρξε η θυσία και ο διαμελισμός 43 αιγοπροβάτων και αιγάγρων, 4 χοίρων, 2 βοοειδών και μιας νέας γυναίκας, σίγουρα κάτω των 20 ετών, όπως υποστηρίζει η μελέτη της ζωοαρχαιολόγου Δ. Μυλωνά και της αρχαιολόγου-ανθρωπολόγου Φ. Μακ Τζορτζ. Η θυσία αυτή ακολούθησε έναν καταστροφικό σεισμό ισχύος 6,5 έως 7,5 βαθμών της κλίμακας Ρίχτερ, σύμφωνα με την έρευνα του Πολυτεχνείου Κρήτης από τους καθηγητές Εμμ. Μανούτσογλου και Α. Βαφείδη. «Σκεφτείτε για μια στιγμή το γεγονός, ώστε να κατανοήσετε τον τρόμο», λέει η αρχαιολόγος. «Οι προϊστορικοί κάτοικοι του ανακτορικού κέντρου της Κυδωνίας αντίκρισαν τη γη να ανοίγει μπροστά στα μάτια τους, είδαν το έδαφος να κινείται, το δάπεδο να σηκώνεται, δημιουργώντας σε σημεία κυματισμούς, και αλλού να σκίζεται».
Η εικόνα του «παλλόμενου δαπέδου» τούς προκάλεσε δέος. Το φετινό εύρημα του ενεργού ρήγματος καθιστά ακόμη πιο κατανοητή την ερμηνεία της μεγαλειώδους θυσίας ως πράξης δημόσιας προσφοράς για τον εξευμενισμό των χθόνιων δυνάμεων που θεωρείτο ότι είχαν προκαλέσει τον μεγάλο σεισμό. Το ίδιο το ρήγμα θα μπορούσε να θεωρηθεί ως πέρασμα προς τον Αδη, μια άμεση σχέση με το βασίλειο του Κάτω Κόσμου.
Πηγή: kathimerini.gr
