Ντόμινο βίας σε έναν θυμωμένο κόσμο

Λονδίνο, 19 Οκτωβρίου. Εξω από το αρχαιότερο Κοινοβούλιο, βουλευτές φυγαδεύονται από αστυνομικούς για να αποφύγουν πράξεις βίας οργισμένων διαδηλωτών. Η εκρηκτική πόλωση γύρω από το Brexit καλπάζει στη χώρα που θεωρούνταν πρότυπο ορθολογικού πνεύματος και πολιτικής μετριοπάθειας.

Την ίδια ώρα, το συνήθως ειρηνικό κίνημα των Καταλανών αυτονομιστών έπαιρνε βίαιες μορφές, ακολουθώντας τη ριζοσπαστικοποίηση ακτιβιστών στο μακρινό Χονγκ Κονγκ. Οι δρόμοι φλέγονταν και στη Βηρυτό, όπου το πλήθος ξεπερνούσε τους παραδοσιακούς θρησκευτικούς φατριασμούς στα συλλαλητήρια εναντίον της λιτότητας και της ενδημικής διαφθοράς.

Η αλυσιδωτή έκρηξη έλαβε την πιο ακραία μορφή στη Χιλή. Παίρνοντας τη σκυτάλη από το Εκουαδόρ, πλήθη οργισμένων πολιτών κατέβηκαν στους δρόμους με αφορμή τις αυξήσεις στα εισιτήρια και πραγματική αιτία τη διαρκή λιτότητα και την εκτόξευση των ανισοτήτων. Ο δισεκατομμυριούχος πρόεδρος Σεμπαστιάν Πινιέρα κατέβασε τον στρατό για πρώτη φορά ύστερα από τον Πινοσέτ, ενώ τουλάχιστον 18 άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους, κάτι που προκάλεσε παρέμβαση του ΟΗΕ.

Ασφαλώς τα αίτια διαφέρουν από χώρα σε χώρα. Κοινός παρονομαστής είναι, ωστόσο, η αγανάκτηση απέναντι σε πολιτικές ηγεσίες ανίκανες να δώσουν λύσεις και εξοργιστικά αναίσθητες στις λαϊκές ανησυχίες. Ακραία, αλλά χαρακτηριστική ήταν η περίπτωση υπουργού της Χιλής, που προσπαθούσε να διασκεδάσει τις μακρές ουρές στα νοσοκομεία, λέγοντας ότι προσφέρουν ευκαιρίες γνωριμιών και κοινωνικοποίησης.

Η αίσθηση του πνιγηρού αδιεξόδου, η πεποίθηση ότι οι δημοκρατίες δεν μπορούν να δώσουν λύσεις, θρέφουν τον περιρρέοντα θυμό, όπως προδίδει η εντυπωσιακή απήχηση και τα πάθη που ξεσήκωσε διεθνώς η ταινία «Τζόκερ». Δύσκολο να αποφανθεί κανείς τι είναι περισσότερο δυσοίωνο: η ψυχολογική ταύτιση με το καταπιεσμένο θύμα που γίνεται στυγερός τιμωρός ή μήπως η μυστική συγγένεια με το πολτοποιημένο πλήθος, το οποίο ηρωοποιεί σήμερα εκείνον που τσαλαπατούσε χθες, σε καρναβαλικές εκρήξεις μηδενιστικής βίας χωρίς προοπτική;