Του Δημήτρη Κατσαγάνη
Αντίστροφα “μετρά” ο χρόνος από την περασμένη Παρασκευή για την κατάθεση και ψήφιση ενός νέου Ασφαλιστικού. Και αυτό γιατί πριν τρεις μέρες, το Συμβούλιο της Επικρατείας δημοσίευσε τις τελικές αποφάσεις του σε σχέση με τη (μη) συνταγματικότητα του νόμου Κατρούγκαλου.
Αν και η ισχύς των αποφάσεων του ΣτΕ ξεκίνησε την Παρασκευή 4 Οκτωβρίου, οπότε δημοσιεύτηκαν οι περιλήψεις των σχετικών αποφάσεων και με βάση αυτές το Υπουργείο Εργασίας έχει ήδη ξεκινήσει την επεξεργασία νέων αλλαγών, η δημοσίευση της τελικής εκδοχής τους αποτελεί την τυπική αφετηρία για την επιτάχυνση των κυβερνητικών ανατροπών στο Ασφαλιστικό.
Στις προθέσεις του αρμόδιου Υπουργείου είναι η κατάθεση του σχετικού νομοσχεδίου εντός του επομένου μηνός και η ψήφισή του πριν το τελευταίο δεκαήμερο του Δεκεμβρίου, δηλαδή πριν τις διακοπές των Χριστουγέννων.
Στο εν λόγω υπό διαμόρφωση νομοσχέδιο αναμένονται ανατροπές σε όλο το φάσμα όχι μόνο του (1ου) πυλώνα της κοινωνικής – δημόσιας ασφάλισης, αλλά και του (2ου) πυλώνα της επαγγελματικής και, ενδεχομένως, σε εκείνο (3ου) της ιδιωτικής ασφάλισης. Οι συγκεκριμένες ανατροπές θα “τρέξουν” πρακτικά από τις αρχές του 2020, αλλά μερικές από αυτές θα έχουν αναδρομική ισχύ από τον τρέχοντα μήνα (σ.σ. Οκτώβριο 2019).
Συγκεκριμένα, σχεδιάζονται αυξήσεις στις κύριες συντάξεις των συνταξιούχων με πάνω από 30-40 έτη ασφάλισης (ανάλογα με το σενάριο που θα υιοθετήσει η κυβέρνηση), οι οποίες θα ισχύσουν αναδρομικά από τον τρέχοντα μήνα (σ.σ. Οκτώβριο 2019).
Όσον αφορά τις εισφορές κύριας ασφάλισης των επαγγελματιών και των αγροτών, αυτές θα αποσυνδεθούν (αναδρομικά από τον τρέχοντα μήνα) από το φορολογητέο εισόδημα. Επίσης, η κυβέρνηση προωθεί τη μείωση των εισφορών των μισθωτών πλήρους απασχόλησης κατά 0,9% (από τον Ιούλιο του 2020).
Παράλληλα, εξετάζονται αυξήσεις (αναδρομικά από τον τρέχοντα μήνα) στις επικουρικές συντάξεις που μειώθηκαν το 2016, αν και δύσκολα αυτές οι αυξήσεις θα οδηγήσουν σε επαναφορά τους στο επίπεδο που ήταν πριν τρία χρόνια.
Εξάλλου, οι όροι της εξαγγελθείσας “επαγγελματοποίησης” του επικουρικού για τους νεοεισερχόμενους από το 2021 στην αγορά εργασίας θα εξειδικευθούν αφού ξεκαθαρίσει το τοπίο σε σχέση με τις οικονομικές αντοχές του υφιστάμενου δημόσιου επικουρικού κλάδου. Τέλος, σχεδιάζεται η πλήρης φορο- απαλλαγή των ασφαλίστρων για την ιδιωτική σύνταξη.
Αναλυτικότερα ανά πυλώνα, οι ανατροπές που τείνουν “κλειδώσουν” είναι οι ακόλουθες:
1. Στην κύρια (δημόσια –κοινωνική) ασφάλιση εξετάζονται αλλαγές τόσο στο κομμάτι των εισφορών, όσο και των συντάξεων στο “πνεύμα” των αποφάσεων του ΣτΕ, αλλά και πέραν αυτών.
Υπενθυμίζεται πως το ΣτΕ έκρινε αντισυνταγματικά τα (μη ανταποδοτικά) ποσοστά αναπλήρωσης για τις κύριες συντάξεις.
Έτσι, το Υπ. Εργασίας εξετάζει αύξηση των ποσοστών αναπλήρωσης των κύριων συντάξεων (αναδρομικά από τον Οκτώβριο του 2019). Δεν έχει, όμως, συμφωνηθεί αν η, έστω και πολύ μικρή, αύξηση θα αφορά όσους έχουν πάνω από 30 χρόνια ασφάλισης ή γύρω στα 40 και πάνω.
Βέβαιο, όμως, θεωρείται πως θα αφορά όλους τους συνταξιούχους, “παλιούς”, “νέους” και μελλοντικούς. Δηλαδή εκείνους που είχαν ήδη “βγει” στη σύνταξη κατά την 12η/5/2016 (“παλιοί”), όσους “βγήκαν” στη σύνταξη από την 13η/5/2016 (σ.σ. έναρξη ισχύος του ν. Κατρούγκαλου) και έπειτα, αλλά και εκείνους που συνταξιοδοτήθηκαν (ή θα συνταξιοδοτηθούν) μετά την 4η/10/2019 (σ.σ. ημερομηνία έναρξης ισχύος των αποφάσεων του ΣτΕ).
Συνεπώς, οι “παλιές” αλλά και οι “νέες” (είτε έχουν καταβληθεί, είτε εκκρεμούν) θα επανϋπογισθούν με βάση τις επερχόμενες διατάξεις. Μία μερίδα αυτών (ανάλογα με το “εύρος” των αυξήσεων που θα αποφασίσει η κυβέρνηση) θα αυξηθούν, ενώ αναλογικά θα αυξηθούν οι κρατήσεις υπέρ του ΕΟΠΥΥ και του “κουμπαρά” του ΑΚΑΓΕ.
Οι δε μελλοντικές συντάξεις θα υπολογισθούν, επίσης, με βάση τα κυοφορούμενα ποσοστά αναπλήρωσης.
Το ΣτΕ, επίσης, έκρινε ως αντισυνταγματικές τις εισφορές των μη μισθωτών βάσει του φορολογητέου εισοδήματός τους, όπως ισχύει από την 1η/1/2017.
Έτσι, το Υπ. Εργασίας προωθεί (αναδρομικά από τον τρέχοντα μήνα) την αποσύνδεση των ασφαλιστικών κρατήσεων από το εισόδημα που δηλώνουν οι μη μισθωτοί στην εφορία, μέσω της θέσπισης 2-3 ασφαλιστικών “κλάσεων”, ενδεχομένως ανάλογα με τα έτη ασφάλισής τους.
Οι ελάχιστες εισφορές (1η “κλάση”) θα ανέρχονται, σύμφωνα με το βασικό σενάριο, γύρω στα 180 ευρώ/μήνα πχ για έως 10 ή 15 έτη ασφάλισης (σ.σ. αντιστοιχεί κοντά στο 20,2% επί του μέσου μικτού μισθού των εργαζομένων του ιδιωτικού τομέα, όπως σημειώνουν υπηρεσιακά στελέχη του Υπ. Εργασίας στο Capital.gr).
Οι εισφορές κύριας ασφάλισης (και υγείας) θα κλιμακώνονται στα 220 ευρώ ή σύμφωνα με άλλες πληροφορίες ακόμα και στα 280 ευρώ/μήνα κλπ. Το νέο σύστημα, ακόμα και αν ισχύσει πρακτικά από τις αρχές του 2020 (πχ τον Ιανουάριο ή τον Φεβρουάριο), θα πρέπει να έχει αναδρομική ισχύ από τον τρέχοντα μήνα (σ.σ. Οκτώβριο του 2019). Ωστόσο, μέχρι να “τρέξει” η νέα διαδικασία, οι εισφορές –σύμφωνα με κύκλους του Υπ. Εργασίας– όπως αυτές έχουν υπολογισθεί με βάση τον νόμο Κατρούγκαλου πρέπει να καταβάλλονται εμπρόθεσμα. Έπειτα, όμως, θα γίνει η εκκαθάρισή τους και ο συμψηφισμός τους με τις σχεδιαζόμενες εισφορές.
Αν και το ΣτΕ δεν ασχολήθηκε με το ύψος των εισφορών των μισθωτών (δεδομένου ότι αυτές δεν τις άγγιξε ο νόμος Κατρούγκαλου με εξαίρεση, κυρίως, τους δημοσίους υπαλλήλους, αλλά ούτε υπήρξε καμία προσφυγή εναντίον τους), το υπουργείο Εργασίας προωθεί τη μείωσή τους. Οι προγραμματικές θέσεις της κυβέρνησης προβλέπουν ελάττωσή τους, για τους μισθωτούς πλήρους απασχόλησης, κατά 5 μονάδες στο διάστημα 2020-2023, σταδιακά. Πληροφορίες του Capital.gr αναφέρουν πως την 1η/7/2020, θα μειωθούν κατά 0,90% (κατά 0,6% για τους εργοδότες και κατά 0,3% για τους εργαζομένους). Αν και προεκλογικά, η κυβέρνηση είχε εξαγγείλει μείωση των εισφορών κύριας ασφάλισης, πλέον έχει “κλειδώσει”, βασικά, η μείωση των εισφορών του ΟΑΕΔ, ενώ –σύμφωνα με ορισμένους κύκλους– δεν θα πρέπει να αποκλείεται, αν και σε πολύ μικρότερο ποσοστό, η μείωση των εισφορών υπέρ του ΕΟΠΥΥ.
2. Το ΣτΕ έκρινε αντισυνταγματικές τις παρεμβάσεις στην επικουρική ασφάλιση από τον Ιούνιο του 2016, δηλαδή τον επανϋπολογισμό όλων των επικουρικών συντάξεων (“παλιών” και “νέων) και την περικοπή 250.000 εξ αυτών, την αύξηση των εισφορών από το 6% στο 7%, τον “μηχανισμό εξισορρόπησης”, αλλά και την “έξοδο” του κράτους από τη χρηματοδότηση του επικουρικού ταμείου.
Ο λόγος για αυτήν την κρίση ήταν ότι όλες οι παραπάνω παρεμβάσεις έγιναν χωρίς αναλογιστική μελέτη. Έτσι, το υπουργείο Εργασίας ετοιμάζει πλέον αναλογιστική μελέτη για την οικονομική βιωσιμότητα του Ενιαίου Ταμείου Επικουρικής Ασφάλισης, προκειμένου να κρίνει αν και σε ποιο βαθμό, οι παρεμβάσεις του 2016 θα ανακληθούν (αναδρομικά από τον Οκτώβριο 2019). Το μόνο που έχει ξεκαθαρίσει η ηγεσία του υπουργείου Εργασίας είναι πως δεν θα γίνουν νέες μειώσεις στις επικουρικές συντάξεις. Ωστόσο, είναι ακόμα “ανοιχτό” το ενδεχόμενο αν θα υπάρξουν αυξήσεις, αλλά και το ποσοστό αυτών των αυξήσεων.
Ακόμα πιο “ανοιχτό” είναι το “μέτωπο” της “επαγγελματοποίησης” της επικουρικής ασφάλισης για τους νεοεισερχόμενους, από την 1η/1/2021, στην αγορά εργασίας. Όπως δήλωσε χθες σε συνέντευξή του, ο αρμόδιος Υφυπουργός Εργασίας, Νότης Μηταράκης, σήμερα θα παραλάβει το πόρισμα των προτάσεων της ομάδας εργασίας την οποία ο ίδιος συνέστησε πριν ενάμισι μήνα.
Αυτό, σύμφωνα με τις τελευταίες διαρροές, οι οποίες επιβεβαιώνουν τις πληροφορίες του Capital.gr, θα προβλέπει την ένταξη όλων (μισθωτών και μη μισθωτών) όσων ασφαλίζονται για πρώτη φορά από το 2021 στον κυοφορούμενο κλάδο επαγγελματικής ασφάλισης του ΕΤΕΑΕΠ.
Οι εισφορές τους θα ανέρχονται σε 6,5%, ενώ η εισφορά υπέρ του εφάπαξ θα καταργηθεί για τους νέους ασφαλισμένους. Αδιευκρίνιστο παραμένει πώς θα υπολογίζονται οι εισφορές του “επαγγελματικού” επικουρικού για τους αυταπασχολούμενους (πχ δικηγόρους), ενόψει της σχεδιαζόμενης αποσύνδεσης εισφορών – φορολογητέου εισοδήματος.
Υπενθυμίζεται πάντως, σε ό,τι αφορά τουλάχιστον τους μισθωτούς, πως είναι ήδη ψηφισμένη (από την προηγούμενη κυβέρνηση) η περαιτέρω μείωσή τους στο 6% (3% για εργοδότες, 3% για εργαζομένους) από τα μέσα του 2022, κάτι όμως που θα επανεξετασθεί, στη βάση των νέων δεδομένων που έφεραν οι αποφάσεις του ΣτΕ.
Επιπλέον, σύμφωνα με τις προτάσεις της ομάδας εργασίας, ένα κομμάτι των ασφαλιστικών εισφορών, πλην εκείνου που θα “αποταμιεύεται” στον ατομικό “κουμπαρά” κάθε νεοασφαλισμένου, θα διοχετεύεται στον υφιστάμενο κλάδο της δημόσιας επικουρικής ασφάλισης προκειμένου να μετριασθούν οι απώλειες των εσόδων του από τη μη ένταξη των νέων ασφαλισμένων. Παράλληλα, προωθείται η φοροαπαλλαγή στο 25% της “προκαταβολής” της μελλοντικής “επαγγελματικής” επικουρικής σύνταξης. Εξάλλου, είναι πιθανή η πλήρης φοροαπαλλαγή στο εφάπαξ το οποίο θα δίδεται στους “παλιούς” ασφαλισμένους (σ.σ. ασφαλισμένους προ της 1ης/1/2021) αλλά και εκείνου που δίδουν τα κλαδικά επαγγελματικά ταμεία υποχρεωτικής ασφάλισης. Ωστόσο, κύκλοι των ταμείων σημειώνουν στο Capital.gr πως οι παραπάνω προτάσεις βασίζονταν σε οικονομικά δεδομένα του ΕΤΕΑΕΠ, τα οποία ενδεχομένως να ανατραπούν με βάση την αναλογιστική μελέτη την οποία ετοιμάζει το Υπουργείο Εργασίας, αλλά και τα μέτρα “συμμόρφωσης” στις αποφάσεις του ΣτΕ, στα οποία θα καταλήξει. Έτσι, ίσως, αλλάξουν και οι προτάσεις της ομάδας εργασίας του αρμοδίου Υπουργείου.
3. Όσον αφορά τον 3ο πυλώνα της Ιδιωτικής Ασφάλισης, ασφαλείς πληροφορίες του Capital.gr αναφέρουν πως το υπουργείο Εργασίας προωθεί την πλήρη απαλλαγή των ασφαλίστρων για ιδιωτική σύνταξη από φόρους και τη φορολόγηση μόνο της μελλοντικής ασφαλιστικής παροχής, δηλαδή της σύνταξης. Υπάρχουν, όμως, σενάρια για επιβολή ενός πλαφόν στο αφορολόγητο των ασφαλίστρων ως ποσοστό του εισοδήματος.
Πηγή: capital.gr
