Του Δημήτρη Κατσαγάνη
Ριζικές αλλαγές στο τοπίο της ευρύτερης ασφάλισης -τόσο της δηµόσιας όσο και της ιδιωτικής- φέρνει το σχέδιο το οποίο επεξεργάζεται το υπουργείο Εργασίας, σύµφωνα µε το οποίο θα δηµιουργηθεί ένας επαγγελµατικός κλάδος στο ήδη υφιστάµενο επικουρικό ταµείο.
Οι εισφορές των νέων ασφαλισµένων θα επενδύονται µε στόχο αποδόσεις 3%-4% (µε βάση τα σηµερινά δεδοµένα), µε τη φιλοδοξία µελλοντικά υψηλότερων συντάξεων. Την επόµενη 5ετία αναµένεται να δηµιουργηθούν νέα αποθεµατικά στον επαγγελµατικό κλάδο του επικουρικού ύψους 1 δισ. ευρώ.
Ωστόσο, σε βάθος χρόνου, σύµφωνα µε εκτιµήσεις στελεχών της ασφάλισης, θα µπορεί να φτάσουν ακόµα και τα 3-4 δισ. ευρώ, τα οποία, µε βάση το σχεδιαζόµενο πλαίσιο επαγγελµατικής διαχείρισής τους, θα επενδυθούν προκειµένου να πετύχουν αυξηµένες –σε σχέση µε τις σηµερινές– συντάξεις για τους ασφαλισµένους.
Είναι γι’ αυτόν τον λόγο που αναλυτές επισηµαίνουν στο Capital.gr πως είναι αυτονόητο ότι το εν λόγω σχέδιο θα πρέπει να διασφαλίζει τα αποθεµατικά των ασφαλισµένων και να προβλέπει επαρκείς ασφαλιστικές δικλίδες για τη διάχυση κινδύνου στις τοποθετήσεις. Θα πρέπει επίσης, τονίζουν οι ίδιες πηγές, να διασφαλίζει τη διαφάνεια στη διαχείριση των Ταµείων και την επάρκεια στην εποπτεία των εν λόγω επιχειρήσεων.
Στη διαπραγµάτευση που διεξάγεται, οι ασφαλιστικές εταιρείες επιδιώκουν την ενεργή συµµετοχή τους στη διαχείριση του αποθεµατικού. Αρµόδιες πηγές της αγοράς αναφέρουν ότι, σε αυτό το σενάριο, σε βάθος χρόνου µπορούν να αναπτυχθούν τοποθετήσεις έως 15-16 δισ. ευρώ σε ελληνικούς τίτλους µέσα από τη µεταφορά κεφαλαίων που αυτήν τη στιγµή είναι τοποθετηµένα σε ξένους τίτλους.
Ο νέος κλάδος του επικουρικού θα είναι ανοιχτός όχι µόνο για τους νέους µισθωτούς, αλλά και για τους νέους ελεύθερους επαγγελµατίες, αυξάνοντας τα επόµενα χρόνια το πλήθος των ασφαλισµένων του επικουρικού έως και κατά 1 εκατοµµύριο (δηλαδή άνοδος κατά 30% σε σχέση µε τα σηµερινά δεδοµένα).
Στους νέους ασφαλισµένους θα δίδονται 4 επιλογές επενδύσεων των ασφαλιστικών αποταµιεύσεων, ανάλογα µε το ρίσκο που θα αναλαµβάνουν.
Ηδη ο υφυπουργός Εργασίας, κ. Νότης Μηταράκης, έχει συστήσει οµάδα εργασίας εµπειρογνωµόνων (η οποία συνεδρίασε την περασµένη Τετάρτη για πρώτη φορά) και έχει κληθεί να καταθέσει στον ίδιο πόρισµα προτάσεων “αναδιοργάνωσης” της επικουρικής ασφάλισης έως τις 4 Οκτωβρίου.
Στόχος είναι να δροµολογηθεί αµέσως µετά η κατάθεση και ψήφιση του σχετικού νοµοσχεδίου. Και τούτο διότι είναι τεράστια η προετοιµασία που πρέπει να µεσολαβήσει ώστε να τεθεί σε πλήρη εφαρµογή από τον Ιανουάριο του 2021.
Δύο “πόλοι” στο επικουρικό
Ασφαλείς πληροφορίες του Capital.gr λένε ότι οι πρώτες γραµµές τού υπό διαµόρφωση κυβερνητικού σχεδίου προβλέπουν τη δηµιουργία ενός φορέα επαγγελµατικής ασφάλισης στο ήδη υπάρχον ΕΤΕΑΕΠ δίπλα στον υφιστάµενο κλάδο της δηµόσιας επικουρικής ασφάλισης. Όσοι ενταχθούν στην ασφάλιση από 1η/1/2021 θα έχουν το δικαίωµα να επιλέξουν µεταξύ του δηµόσιου και του επαγγελµατικού τοµέα της επικουρικής ασφάλισης.
Επίσης, φαίνεται πως “κλειδώνει” ότι, πέρα από τους νέους µισθωτούς (τέως ΙΚΑ), αλλά και τους νέους αυτοαπασχολούµενους µηχανικούς, γιατρούς και δικηγόρους (τέως ΕΤΑΑ), στη “δίπολη” από το 2021 επικουρική ασφάλιση θα ενταχθούν και οι ελεύθεροι επαγγελµατίες (τέως ΟΑΕΕ) και οι αγρότες (τέως ΟΓΑ).
Αν επαληθευτεί το τελευταίο αυτό σενάριο (ένταξη επαγγελµατιών και αγροτών στο νέο “επικουρικό”), θα πρόκειται για µεγάλη αλλαγή στον χάρτη των ασφαλισµένων, καθώς σε βάθος των εποµένων δεκαετιών θα µπορούν να ενταχθούν έως και 1 εκατοµµύριο νέοι ασφαλισµένοι στην επικουρική ασφάλιση, οι οποίοι µέχρι τώρα βρίσκονταν εκτός αυτής.
Το ύψος των ασφαλίστρων
Όσον αφορά το ύψος των εισφορών (ή ασφαλίστρων) οι οποίες θα καταβάλλονται για τους πρωτοασφαλισµένους το 2021 υπέρ του σχεδιαζόµενου επαγγελµατικού τοµέα στο ΕΤΕΑΕΠ, το βασικό σενάριο προβλέπει ποσοστό 6,5% για τους µισθωτούς (3,25% για τους εργοδότες και 3,25% για τους εργαζοµένους) επί των µικτών αποδοχών τους.
Ωστόσο, το 2022 οι εισφορές, όπως έχει ήδη ψηφίσει η προηγούµενη κυβέρνηση, προβλέπεται να µειωθούν στο 6%. Συνεπώς, δεν αποκλείεται –σύµφωνα µε τις ίδιες πηγές– η πρόωρη µείωσή τους (από το 6,5% στο 6%) το 2021. Πληροφορίες αναφέρουν πως ενδεχοµένως να δοθεί δυνατότητα στους εργαζοµένους –και όχι στους εργοδότες– για επιλογή ασφαλίστρου υψηλότερου του 3%-3,25%, αν και θα µπει µια “οροφή” ανώτατου ασφαλίστρου.
Σχετικά µε τους νέους αυτοαπασχολούµενους µηχανικούς, γιατρούς και δικηγόρους, το ύψος των εισφορών θα ανέλθει –σύµφωνα µε το βασικό σενάριο– στο 6% µε 6,5%, όπως ισχύει και στον υφιστάµενο δηµόσιο “πόλο” του ΕΤΕΑΕΠ. Με βάση, όµως, ένα εναλλακτικό σενάριο, µπορεί να προβλεφθούν εισφορές 3%-3,5%, προκειµένου οι εισφορές τους ως αυτοαπασχολουµένων να εξοµειωθούν µε τις εισφορές των εργοδοτών για την επικουρική ασφάλιση των µισθωτών (3,25%).
Στο 3%-3,5% θα ανέλθουν, όπως προτείνουν εµπειρογνώµονες στο υπουργείο Εργασίας, και οι εισφορές υπέρ του νέου “πόλου” του ΕΤΕΑΕΠ από πλευράς των νέων ελεύθερων επαγγελµατιών και αγροτών (δηλ. εκείνων που θα πρωτοασφαλιστούν από το 2021), εφόσον τελικά ενταχθούν σ’ αυτό.
Η διαβάθµιση του ρίσκου
Έγκυρες πληροφορίες του Capital.gr αναφέρουν πως, εκτός από τον κλάδο της επικουρικής ασφάλισης (δηµόσιο ή επαγγελµατικό), εξετάζεται οι νέοι, από το 2021, ασφαλισµένοι, από τη στιγµή της ένταξης στον νέο φορέα, να µπορούν να επιλέγουν και τον βαθµό του “ρίσκου” της επένδυσης των ασφαλίστρων τα οποία θα αποταµιεύονται στον ατοµικό λογαριασµό τους, εφόσον νωρίτερα επιλέξουν επαγγελµατική ασφάλιση.
Συγκεκριµένα, σύµφωνα µε ένα σενάριο, θα υπάρχουν 4 βαθµοί διαβάθµισης του ρίσκου των επενδύσεων των αποταµιεύσεων κάθε νεοασφαλισµένου.
Για παράδειγµα, όσοι επιλέξουν την 1η βαθµίδα θα παίρνουν ως επικουρική σύνταξη το ποσό το οποίο συγκεντρώθηκε διαχρονικά, χωρίς καµία προσαύξηση, καθώς δεν θα επενδύονται οι αποταµιεύσεις τους. Η 2η βαθµίδα θα προβλέπει πως οι αποταµιεύσεις ενός νεοασφαλισµένου θα επενδύονται σε ένα χαµηλού ρίσκου πακέτο τίτλων (π.χ. 40% µετοχές, 60% οµόλογα), οδηγώντας µελλοντικά σε αντίστοιχα προσαυξηµένη σύνταξη. Η 3η βαθµίδα θα προβλέπει επένδυση των ασφαλιστικών αποταµιεύσεων σε υψηλότερου ρίσκου τίτλους (π.χ. 60% µετοχές, 40% οµόλογα), οδηγώντας –όµως– µελλοντικά σε ακόµα µεγαλύτερη σύνταξη. Η 4η βαθµίδα µπορεί να δίδει τη δυνατότητα επένδυσης των αποθεµατικών του ατοµικού “κουµπαρά” ενός ασφαλισµένου σε ένα πακέτο τίτλων πολύ υψηλού ρίσκου (π.χ. 70% µετοχές, 30% οµόλογα), µε συνέπεια την καταβολή µίας ακόµα υψηλότερης σύνταξης µελλοντικά.
Έτσι, η νέα “επικουρική” σύνταξη (δηλ. εκείνη την οποία θα δίνει µελλοντικά ο σχεδιαζόµενος φορέας σε όσους θεµελιώνουν συνταξιοδοτικό δικαίωµα) θα φτάνει ακόµα και τα 280 ευρώ, έναντι των 180 ευρώ τα οποία δίδει το ΕΤΕΑΕΠ. Συνεπώς, θα µπορεί να προκύψει αύξηση 35% σε σχέση µε τα σηµερινά δεδοµένα.
Η διαχείριση των αποθεµατικών
Σύµφωνα µε το βασικό σενάριο, τη διαχείριση των αποθεµατικών των νεοασφαλισµένων τού υπό διαµόρφωση επαγγελµατικού φορέα του ΕΤΕΑΕΠ θα αναλάβει η Ανώνυµη Εταιρεία Διαχείρισης Αµοιβαίων Κεφαλαίων (ΑΕΔΑΚ) των Ασφαλιστικών Οργανισµών. Οι πρώτες εκτιµήσεις “δείχνουν” πως σε ορίζοντα 5ετίας (2021-2025) θα συγκεντρωθούν ασφαλιστικές αποταµιεύσεις στον σχεδιαζόµενο φορέα ύψους 1 δισ. ευρώ, καθώς κάθε χρόνο θα εντάσσονται τουλάχιστον 80.000 – 85.000 νέοι ασφαλισµένοι.
Ωστόσο, δεν αποκλείεται να δίδεται στον νεοασφαλισµένο το δικαίωµα επιλογής του φορέα (εκτός ΑΕΔΑΚ Ασφαλιστικών Οργανισµών) ο οποίος θα διαχειριστεί τις ασφαλιστικές αποταµιεύσεις.
Συγκεκριµένα, ενδέχεται να µπορεί να επιλέξει µεταξύ µιας ασφαλιστικής εταιρείας και µιας τράπεζας. Το υπάρχον –όµως– θεσµικό πλαίσιο δεν επιτρέπει στις ελληνικές ασφαλιστικές εταιρείες να κάνουν διαχείριση ασφαλιστικών ατοµικών αποταµιεύσεων σε επαγγελµατικά ταµεία, παρά µόνο στις ξένες. Αυτό, όπως αναφέρουν οι ίδιες πηγές, αναµένεται να αλλάξει, προσφέροντας σηµαντικούς ορίζοντες κέρδους για τις ασφαλιστικές µε έδρα την Ελλάδα.
Συγκεκριµένα, εφόσον οι ελληνικές ασφαλιστικές λάβουν άδεια διαχείρισης τέτοιων ατοµικών “αποθεµατικών”, θα έχουν ετήσιο κέρδος 0,10% έως 0,20% επ’ αυτών.
Εξάλλου, όπως επισηµαίνουν στο Capital.gr στελέχη που έχουν καλή γνώση του σχεδίου, ενδεχόµενη εµπλοκή των ελληνικών ασφαλιστικών εταιρειών στον χώρο της επαγγελµατικής ασφάλισης υπό την εποπτεία του δηµόσιου ΕΤΕΑΕΠ θα αύξανε τη “δεξαµενή” της δικής του πελατείας, ανοίγοντας τον δρόµο για νέα οµαδικά συµβόλαια ιδιωτικής ασφάλισης σε στοχευµένες οµάδες εργαζοµένων, είτε ανά κλάδο είτε ανά επιχείρηση.
Τα αναµενόµενα αυτά οφέλη για τις ελληνικές ασφαλιστικές εταιρείες, εφόσον αναπτυχθεί τα επόµενα έτη (µετά το 2021) ο νέος επαγγελµατικού τύπου “επικουρικός” φορέας και –παράλληλα– “τρέξει” µε υψηλούς ρυθµούς το ελληνικό ΑΕΠ, εκτιµάται, από παράγοντες της ασφαλιστικής αγοράς, πως θα αποτελέσουν κίνητρο επένδυσης του ενεργητικού των ελληνικών ασφαλιστικών εταιρειών σε ελληνικούς τίτλους.
Το κίνητρο αυτό για την επιστροφή ή την προσέλκυση κεφαλαίων (εκτιµήσεις της αγοράς κάνουν λόγο για 15-16 δισ. ευρώ) συνδέεται µε την αλλαγή των συνθηκών στην ελληνική αγορά, αλλά και µε το νέο ρυθµιστικό πλαίσιο που θα τεθεί σε εφαρµογή. Κάτι τέτοιο θα έδινε περαιτέρω ώθηση στις ελληνικές επιχειρήσεις, οδηγώντας σε αύξηση των δικών τους επενδύσεων, αλλά και των θέσεων απασχόλησης, τονίζουν οι ίδιες πηγές.
Τι θα γίνει µε τους παλιούς ασφαλισµένους
Το υπό εξέταση σχέδιο προβλέπει αποκλεισµό όσων ασφαλίστηκαν για πρώτη φορά έως και την 31η Δεκεµβρίου 2020 από τον σχεδιαζόµενο επαγγελµατικού τύπου φορέα εντός ΕΤΕΑΕΠ. Αυτό σηµαίνει πως οι εν λόγω “παλαιοί” ασφαλισµένοι θα παραµείνουν ενταγµένοι στον δηµόσιο “πόλο” του υφισταµένου ΕΤΕΑΕΠ και θα λάβουν επικουρική σύνταξη σύµφωνα µε τις προβλεπόµενες διατάξεις του ασφαλιστικού νόµου Κατρούγκαλου.
Ωστόσο, είναι ήδη σαφές πως, εφόσον επαληθευτεί η εκτίµηση κυβερνητικών στελεχών για ένταξη –µε δική τους επιλογή– στον επαγγελµατικό και όχι τον δηµόσιο “πόλο” του ΕΤΕΑΕΠ, θα δηµιουργηθεί “τρύπα” στα έσοδα του προϋπολογισµού του ΕΤΕΑΕΠ 100 εκατ. ευρώ κατά το πρώτο έτος εφαρµογής του νέου συστήµατος (το 2021), η οποία σε ετήσια βάση θα αυξάνεται, καθώς θα περνούν τα χρόνια. Και αυτό γιατί εισφορές υπέρ του ΕΤΕΑΕΠ θα καταβάλλουν µόνο οι παλιοί ασφαλισµένοι, οι οποίοι –όµως– διαχρονικά θα µειώνονται.
Από πλευράς κυβέρνησης έχει ξεκαθαριστεί πως η “τρύπα” αυτή θα καλυφθεί από το κράτος, αν και κύκλοι των Ταµείων αναφέρουν στο Capital.gr πως το πιθανότερο σενάριο προβλέπει την άντληση χρηµατοδοτικών πόρων από τον “κουµπαρά” του ΕΤΕΑΕΠ στο Ασφαλιστικό Κεφάλαιο Αλληλεγγύης Γενεών. Πληροφορίες αναφέρουν πως τα αποθεµατικά του ΕΤΕΑΕΠ ανέρχονται σήµερα σε 400 εκατ. ευρώ και αρκούν για την κάλυψη των νέων χρηµατοδοτικών αναγκών του Ταµείου για την καταβολή των παλιών επικουρικών συντάξεων µελλοντικά.
Πηγή: capital.gr
